ΤΡΙΔΥΜΟ ΝΕΥΡΟ ΚΑΙ ΑΓΧΟΣ

Ιωάννης Κιούσης, 
Στέλεχος Διατροφής & Διαιτολογίας
25/10/2025

Ο πόνος και το άγχος αλληλοτροφοδοτούνται

Χωρίς θεραπεία, σε μεγάλο αριθμό ασθενών οι κρίσεις αυξάνονται

Τα φάρμακα είναι αποτελεσματικά.
Μακροχρόνια, όμως, έχουν παρενέργειες. Επίσης, υποτροπή σε έως και 50% των ασθενών (31)

Το χειρουργείο έχει οφέλη αλλά και κινδύνους.
Σε κάποια είδη: υψηλό ποσοστό υποτροπής ή απώλεια αίσθησης στο 50% (31)

Τα φάρμακα και η επέμβαση ανακουφίζουν από τον πόνο αλλά δεν αντιμετωπίζουν τα αίτια, με αποτέλεσμα να εκδηλωθούν στο μέλλον με άλλη νόσο της μυελίνης π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας

Ολοκληρωμένο φυσικό πρωτόκολλο με χαμηλό κόστος αντιμετωπίζει τα αίτια => 
Πλήρης εξάλειψη πόνου σε υψηλό ποσοστό ασθενών

Δες ενδεικτικές αναφορές ασθενών μου

Περιλαμβάνει:  
1. φαρμακευτικά μανιτάρια: υπό επίβλεψη ειδικού για εξατομίκευση δοσολογίας => αρχική συνεδρία

2. στοχευμένες διατροφικές βελτιώσεις για τις συνήθεις ελλείψεις => ξεχωριστή συνεδρία - απαραίτητη

3. εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής για τα δευτερεύοντα αίτια => ξεχωριστή συνεδρία - προαιρετική

Κλείσε ραντεβού

Έχεις απορίες ;

Επικοινώνησε μαζί μου τώρα

---

 

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
 - ΠΕΡΙΛΗΨΗ - χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά

 - ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ - χρόνος ανάγνωσης: 15 λεπτά
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΠΙΜΟΝΟΣ ΠΟΝΟΣ
3. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΥΡΑΛΓΙΑ ΤΡΙΔΥΜΟΥ
4. ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ
5. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΟΠΩΣ ΤΟ ΑΓΧΟΣ
6. Η ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΝΕΥΡΑΛΓΙΑΣ ΤΡΙΔΥΜΟΥ ΚΑΙ ΑΓΧΟΥΣ
7. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
8. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ
9. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ
10. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
11. ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Παραπομπές (30)

 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Παρουσιάζεται η σχέση ανάμεσα στη νευραλγία τριδύμου [neuralgia trigeminal] και το άγχος καθώς και ένας ολοκληρωμένος τρόπος φυσικής αντιμετώπισης.

Ο πόνος και το άγχος όχι μόνο αλληλοτροφοδοτούνται, αλλά και επιδεινώνουν το ένα το άλλο μέσω ενός «φαύλου κύκλου», που καθοδηγείται από επικαλυπτόμενους μηχανισμούς. Επίσης, το άγχος οδηγεί σε κακή ποιότητα ύπνου, το οποίο αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη χρόνιου πόνου. Επιπλέον, το χρόνιο άγχος συμβάλλει σε φλεγμονή, η οποία με την σειρά της είναι ο κύριος παράγοντας για τον πόνο.

Η νευραλγία τριδύμου χαρακτηρίζεται από παροξυσμικό, έντονο, αιφνίδιο και σοκαριστικό πόνο. Ο πόνος προκαλείται αυθόρμητα ή από ασήμαντη διέγερση, όπως το ξύρισμα, το πλύσιμο του προσώπου ακόμα και η ομιλία.
Οι συνέπειες στην καθημερινότητα είναι ποικίλες:
 - δυσκολίες στην πρόσληψη τροφής (μερίδα ασθενών σιτίζεται ακόμα και παρεντερικά)
 - περιορίζεται δραστικά η ομιλία και η κοινωνική συναναστροφή
 - στο 60% των ασθενών οι κρίσεις λαμβάνουν χώρα κατά τον ύπνο με αποτέλεσμα να μειώνεται δραματικά η ποιότητα και η ποσότητα της βραδινής ανάπαυσης
 - οι κρίσεις μειώνουν την εργασιακή απόδοση με σημαντικό οικονομικό κόστος

Στην πλειοψηφία των ανθρώπων με νευραλγία τριδύμου, ο πόνος γίνεται χρόνιος και είναι σε θέση να προκαλέσει άγχος και κατάθλιψη. Αυτό το συνεχές προαίσθημα ότι η επόμενη επίθεση πόνου επίκειται, αποτελούν τυπικό χαρακτηριστικό της νευραλγίας του τριδύμου. Αυτός ο συνεχής τρόμος και το έντονο άγχος είναι χειρότερο ακόμα και από τον ίδιο τον πόνο.
Πριν λίγα χρόνια, μία μελέτη ανέφερε ότι "με την συντριπτική φύση της νευραλγίας τριδύμου, οι ψυχομετρικές βαθμολογίες έδειξαν ήπια έως μέτρια κατάθλιψη και μέτριο έως σοβαρό άγχος".

Χωρίς θεραπεία, με το πέρασμα του χρόνου, σε μεγάλο αριθμό ασθενών, οι κρίσεις αυξάνονται σε :
 - συχνότητα ή/και
 - επίπεδα έντασης του πόνου.

Το πρώτο βήμα στην θεραπεία είναι τα φάρμακα, τα οποία είναι αποτελεσματικά σε έως και 70% των ασθενών. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση έχει συσχετιστεί με πολλές παρενέργειες, ακόμα και σοβαρές (π.χ. νεφρική και ηπατική τοξικότητα). Επίσης, η αποτελεσματικότητα δεν έχει διάρκεια διότι υπάρχει υποτροπή των συμπτωμάτων σε έως και 50% των ασθενών.

Η χειρουργική επέμβαση εξετάζεται εάν τα φάρμακα δεν ελέγχουν τον πόνο ή σε περίπτωση μη-ανεκτών ανεπιθύμητων ενεργειών από τα φάρμακα.
Όλες οι χειρουργικές επιλογές έχουν οφέλη αλλά και κινδύνους. Για παράδειγμα, στην μικροαγγειακή αποσυμπίεση, η συχνότητα επιπλοκών κυμαίνεται από 0,2 έως 5% και περιλαμβάνει απώλεια ακοής (συνήθως παροδική), λοίμωξη, αιμορραγία και διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Η χειρουργική με το Gamma Knife επιτρέπει εξιτήριο την ίδια ημέρα αλλά έχει υψηλό κόστος και υψηλό ποσοστό υποτροπής. Στις διαδερμικές τεχνικές, η ανακούφιση αναφέρθηκε στο 90% των ασθενών. Ωστόσο, ο πόνος επανεμφανίζεται στο 50% των ασθενών μετά από 5 χρόνια. Επίσης, η απώλεια αίσθησης είναι ιδιαίτερα συχνή και ανέρχεται στο 50%.

Επιπρόσθετα, τόσο τα φάρμακα όσο και η χειρουργική επέμβαση, ναι, μεν ανακουφίζουν αλλά δεν παρέχουν επαναμυελίνωση.
Για λεπτομέρειες, δες το άρθρο με τίτλο "ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ Η ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΣΗ".

Γιατί είναι ιδιαίτερα σημαντική αυτή η πληροφορία ;

Διότι από το 1967 μελέτες έχουν δείξει ότι η απομυελίνωση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της παθογένεσης διαφόρων υποτύπων νευραλγίας τριδύμου.

Συνεπώς, με τα φάρμακα και την χειρουργική επέμβαση έχουμε ανακούφιση του συμπτώματος (πόνος) αλλά δεν υπάρχει αντιμετώπιση στην αιτία. Η αρχική αιτία που οδήγησε στην απομυελίνωση, συνεχίζει να υποβόσκει, με αποτέλεσμα να συνεχίζει να προκαλεί τις καταστροφικές συνέπειες στον οργανισμό, οι οποίες θα εκδηλωθούν στο μέλλον με άλλη νόσο ή σε διαφορετικό όργανο.

Ως εκ τούτου, ένα πρωτόκολλο επαναμυελίνωσης προστατεύει από αυτό το ενδεχόμενο. Δες ένα ολοκληρωμένο φυσικό πρωτόκολλο με χαμηλό κόστος, το οποίο αντιμετωπίζει άμεσα τα αίτια, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζεται δραστικά και ο πόνος.

Το εν λόγω πρωτόκολλο έχει αποδείξει :
 - ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση,
 - δρα ευεργετικά στο άγχος και στον ύπνο, ενώ
 - παρέχει και την πολυπόθητη επαναμυελίνωση.

Συνολικά, όχι μόνο παρέχει μείωση της έντασης αλλά και της συχνότητας των κρίσεων αλλά, επιπρόσθετα, σε αρκετές περιπτώσεις παρέχει και πλήρη εξάλειψη του πόνου, χωρίς την ανάγκη φαρμακευτικής αγωγής, ιδίως όταν εφαρμοστεί όλο το πρωτόκολλο.
Δες εδώ ενδεικτικές αναφορές ασθενών μου, όπου εφάρμοσαν μέρος του πρωτοκόλλου. 

Εκτός από την αρχική συνεδρία, όπου καθορίζεται το πλάνο δράσης, η παρακολούθηση περιλαμβάνει ακόμα 1-2 συνεδρίες τον 1ο μήνα (υπάρχει δυνατότητα απεριόριστου μηνιαίου προγράμματος), οι οποίες με την πάροδο των ημερών και τα βελτιωμένα αποτελέσματα, γίνονται ολοένα και πιο αραιές μέχρι την πλήρη διακοπή τους, συνήθως από την 4η έως 6η εβδομάδα. 

Το πρωτόκολλο περιλαμβάνει:  
 - φαρμακευτικά μανιτάρια, τα οποία εκτός από ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση, προσφέρουν και επαναμυελίνωση: η χρήση τους να γίνεται μόνο υπό επίβλεψη ειδικού διότι αφενός ορισμένα είδη ενδέχεται να αλληλεπιδράσουν με φάρμακα και αφετέρου χρειάζεται εξατομίκευση της δοσολογίας και του τρόπου χρήσης
 - στοχευμένες διατροφικές βελτιώσεις ώστε να αντιμετωπιστούν οι συνήθεις ελλείψεις που παρατηρούνται πολύ συχνά σε ασθενείς με νευραλγία τριδύμου (ξεχωριστή συνεδρία: απαραίτητη και αφορά συγκεκριμένες βιταμίνες)
 - εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής με τροφές πλούσιες στα απαραίτητα για τη νευραλγία τριδύμου θρεπτικά συστατικά. Επίσης, αποφυγή τροφών και ροφημάτων που αποδεδειγμένα επιδεινώνουν τις κρίσεις αλλά και το άγχος (ξεχωριστή συνεδρία - προαιρετική).

Το εν λόγω πρωτόκολλο όχι μόνο μειώνει δραστικά τον πόνο αλλά είναι και σε θέση να εξαλείψει πλήρως τις κρίσεις. Επιπλέον, προσφέρει εμφανή οφέλη στο άγχος δεδομένου ότι τα φαρμακευτικά μανιτάρια μιμούνται, σε κάποιο βαθμό, τους μηχανισμούς δράσης της συμβατικών αντικαταθλιπτικών.

Η εξατομίκευση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα. 

Πρακτικό σχέδιο 2 εβδομάδων =>
1. Εβδομάδα Πρώτη:
Εισαγωγή των φαρμακευτικών μανιταριών καθώς και προσθήκη των βασικών διατροφικών βελτιώσεων.

Καταγραφή και αξιολόγηση των βελτιώσεων σε ημερολόγιο. Πιο συγκεκριμένα:
 - καταγραφή των επιπέδων της έντασης του πόνου (0–10), της χρονικής διάρκειας του πόνου, καθώς και το πότε συνέβη μέσα στην ημέρα.
 - επίσης, καταγράφεται η ποσότητα του ύπνου και γίνεται αξιολόγηση για την ποιότητα του (0-10).

2. Εβδομάδα Δεύτερη:
Εισαγωγή εξατομικευμένου διατροφικού πλάνου: προαιρετικό αλλά συστήνεται ώστε να αντιμετωπίσουμε όλα τα αίτια που οδήγησαν αρχικά στη νευραλγία τριδύμου.
Επαναλαμβάνουμε την καταγραφή και την αξιολόγηση των βελτιώσεων στο ημερολόγιο.

Αξιολόγηση και προσαρμογή:
Στο τέλος της 2ης εβδομάδας, υπάρχει μία προγραμματισμένη επανεκτίμηση για την αξιολόγηση της ανταπόκρισης του οργανισμού και συζήτηση περαιτέρω βημάτων.

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Μπορεί η νευραλγία τριδύμου να έχει πλήρη θεραπεία;
Σε περίπτωση που οφείλεται σε απομυελίνωση, ναι, η πλήρης θεραπεία είναι εφικτή. Ωστόσο, εάν οφείλεται σε άλλη αιτία (π.χ. κάποιος όγκος), τότε η πλήρης θεραπεία έχει άμεση σχέση με την διαχείριση της κύριας αιτίας. 
Δες και την ανάρτηση "ΝΕΥΡΑΛΓΙΑ ΤΡΙΔΥΜΟΥ ΑΙΤΙΑ".

2. Πρέπει να απευθυνθώ σε ιατρό;
Παρόλο που έχω μακρά εμπειρία με τα φαρμακευτικά μανιτάρια και διεξοδική γνώση του αντικειμένου, είναι αρχή μου να συντάσσομαι με την τοποθέτηση του/της Ιατρού. Εάν δεν συμφωνεί με την χορήγηση φαρμακευτικών μανιταριών, τότε το επόμενο βήμα είναι οι διατροφικές παρεμβάσεις, αν και θα χρειαστεί λίγες εβδομάδες παραπάνω, σε σύγκριση με τα φαρμακευτικά μανιτάρια, τα οποία, από την μέχρι σήμερα εμπειρία μου, δρουν ακόμα και εντός λίγων ημερών, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και εντός 24 ωρών.

Κλείσε ραντεβού

Έχεις απορίες ;

Επικοινώνησε μαζί μου τώρα

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στο παρόν άρθρο αφενός θα δούμε τι είναι η νευραλγία του τριδύμου και πώς αυτή συνδέεται με τις αγχώδεις διαταραχές, και αφετέρου θα παρουσιαστεί ένας ολοκληρωμένος τρόπος φυσικής αντιμετώπισης.

Παρουσιάζονται βασικές έννοιες για τον επίμονο πόνο και τη νευραλγία τριδύμου, επιδημιολογικά δεδομένα, οι κατηγορίες και τα συμπτώματα, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο το άγχος επηρεάζει τόσο την αντίληψη του από τον/την ασθενή όσο και την εξέλιξη του πόνου.
Γίνεται σύντομη αναφορά σε φαρμακευτικές και επεμβατικές επιλογές.

Το άρθρο κλείνει με πρακτικό σχέδιο 3 εβδομάδων για δραστική ανακούφιση του πόνου με φυσικό τρόπο (συμπληρώματα και διατροφή).

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΠΙΜΟΝΟΣ ΠΟΝΟΣ
Ορισμός: Ο χρόνιος πόνος ορίζεται ως ο πόνος που επιμένει για περισσότερο από 3 μήνες και είναι σε θέση να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής και την καθημερινή λειτουργικότητα, οδηγώντας συχνά σε αναπηρία (1).

Χαρακτηριστικά: συχνά είναι λιγότερο σαφής ως προς την αιτία σε σχέση με τον οξύ πόνο. Υπάρχει σε συνεχή βάση ή σε παροξυσμούς. Επίσης, συνοδεύεται από μεταβολές στην ένταση, στο σημείο εκδήλωσης του καθώς και στην ποιότητα της αίσθησης.
Ο επίμονος πόνος αποτελεί ένα σύνθετο φαινόμενο που συχνά συνυπάρχει με το άγχος, επιδεινώνοντας τις εκάστοτε κλινικές προκλήσεις. Αυτή η συνύπαρξη όχι μόνο εντείνει την αντιληπτή σοβαρότητα και την επιμονή του πόνου, αλλά και περιπλέκει τις κλινικές παρεμβάσεις, οδηγώντας συχνά σε μη-βέλτιστα αποτελέσματα για τους/τις ασθενείς.
Ως εκ τούτου, αυτή η επικάλυψη υποδηλώνει κοινές νευρωνικές βάσεις ανάμεσα στον πόνου και το άγχος. Παρά ταύτα, η λεπτομερής κατανόηση των νευρωνικών κυκλωμάτων και των μοριακών μηχανισμών που αποτελούν την βάση της συνύπαρξης τους παραμένει ασαφής. Αυτό το κενό υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση για τον εντοπισμό πιθανών θεραπευτικών στόχων (2).

Επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής:
 - Σωματικές συνέπειες: μείωση της λειτουργικότητας του ατόμου, αίσθημα κόπωσης, εγκεφαλική ομίχλη, διαταραχές ύπνου, απώλεια όρεξης ή δυσκολία στην σίτιση ανάλογα με το σημείο που εκδηλώνεται ο πόνος, όπως συμβαίνει εν προκειμένω με τη νευραλγία τριδύμου
 - Ψυχολογικές συνέπειες: άγχος, κατάθλιψη, καθώς και φόβος για τις νέες κρίσεις πόνου.
 - Κοινωνικές και επαγγελματικές συνέπειες: περιορισμός του ατόμου στα κοινωνικά δρώμενα, μειωμένη απόδοση στην εργασία του, οικονομικές επιβαρύνσεις (3).

Με λίγα λόγια, ο χρόνιος πόνος σπάει τον φυσιολογικό κύκλο ζωής με όλες τις επιπτώσεις που αυτό συνεπάγεται. Ως και τούτου απαιτείται ολιστική διαχείριση όχι μόνο των συμπτωμάτων του πόνου αλλά και των αιτιών, το οποίο είναι εφικτό μέσω στοχευμένων διατροφικών παρεμβάσεων και επιλογών.

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΥΡΑΛΓΙΑ ΤΡΙΔΥΜΟΥ
Σύμφωνα με την Διεθνή Εταιρεία Κεφαλαλγίας και την τρίτη έκδοση της Διεθνούς Ταξινόμησης Διαταραχών Κεφαλαλγίας (Επιτροπή Ταξινόμησης Κεφαλαλγίας της Διεθνούς Εταιρείας Κεφαλαλγίας [IHS], 2018), η νευραλγία τριδύμου χαρακτηρίζεται από υποτροπιάζοντες μονομερείς σύντομους πόνους που μοιάζουν με ηλεκτροπληξία (4).

Η νευραλγία τριδύμου αποτελεί μια συχνή νευραλγία με παροξυσμικό, σοκαριστικό πόνο, δεδομένου ότι είναι έντονος και αιφνίδιος. Ο πόνος εντοπίζεται σε κατανομές διαφορετικών κλάδων του πέμπτου κρανιακού νεύρου.
Οι βραχυπρόθεσμες κρίσεις ακολουθούνται από ανώδυνες περιόδους μεταξύ των κρίσεων πόνου. Η ακριβής αιτία της νευραλγίας τριδύμου είναι άγνωστη, αν και οι χωροκατακτητικές μάζες, συμπεριλαμβανομένων των όγκων, των αγγειακών δυσπλασιών και της φλεγμονής, ίσως ευθύνονται για το 10% των περιπτώσεων νευραλγίας τριδύμου. 
Ο πόνος προκαλείται αυθόρμητα ή από ασήμαντη διέγερση, όπως το ξύρισμα, το πλύσιμο του προσώπου ακόμα και την ομιλία.
Δεδομένου ότι οι κρίσεις είναι σοβαρές ακόμα και αφόρητες, ίσως είναι σε θέση να διεγείρουν αισθητά την νευραλγία τριδύμου, καθώς και το ίδιο το σώμα. 
Οποιαδήποτε απειλή ίσως μπορεί να ενεργοποιήσει το άγχος ως σύστημα προειδοποίησης που προετοιμάζει το μυαλό και το σώμα για την έκφραση κατάλληλων αντιδράσεων. Το άγχος και το στρες θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως διεγέρτες της νευραλγίας τριδύμου, οι οποίοι βρίσκονται υπό αξιολόγηση με ψυχοανοσολογικές μελέτες.
Η νευραλγία τριδύμου μιμείται τον οδοντικό πόνο και ίσως μπορεί να οδηγήσει σε περιττές οδοντιατρικές θεραπείες. Επομένως, είναι σύνηθες για τους/τις οδοντιάτρους, ειδικά για όσους και όσες έχουν ειδικότητα στην στοματική και γναθοπροσωπική ιατρική, να διερευνούν τον οδοντικό πόνο από την πόνο της νευραλγίας τριδύμου. 
Οι ασθενείς με οδοντιατρικά συμπτώματα παραπέμπονται σε οδοντιάτρους για την εξακρίβωση της προέλευσης του πόνου (5).

Υποτύποι της νευραλγίας τριδύμου:
 - Κλασική νευραλγία τριδύμου: Η κλασική νευραλγία τριδύμου ορίζεται ως μια ειδική κατηγορία νευραλγίας τριδύμου στην οποία η μαγνητική τομογραφία καταδεικνύει αγγειακή συμπίεση με μορφολογικές αλλαγές στην ρίζα του τριδύμου νεύρου (6).
 - Δευτεροπαθής νευραλγία τριδύμου: Οι αναγνωρισμένες αιτίες για δευτεροπαθή νευραλγία τριδύμου είναι οι όγκοι στην παρεγκεφαλιδική γωνία, οι αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες και η σκλήρυνση κατά πλάκας (7). Εδώ χρειάζεται να αναφερθεί η συχνότητα εμφάνισης νευραλγίας τριδύμου σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας αναφέρεται ότι είναι 20 φορές υψηλότερη από ότι στον γενικό πληθυσμό. Δες την ανάρτηση "νευραλγία τριδύμου και σκλήρυνση κατά πλάκας"
Σημείο κλινικής σημασίας: ο προσδιορισμός υποτύπου καθοδηγεί την διαγνωστική διερεύνηση και την επιλογή θεραπείας.

Συνέπειες στην καθημερινότητα:
 - Διατροφικές δυσκολίες: Υπάρχει σημαντική επίδραση στην πρόσληψη τροφής. Φόβος λόγω της μάσησης οδηγεί σε περιορισμό τροφών και απώλεια βάρους. Μάλιστα, υπάρχουν ασθενείς όπου η από του στόματος σίτιση ήταν απλά αδύνατη και χρειάστηκαν παρεντερική διατροφή (8).
 - Επικοινωνία: ο πόνος περιορίζει δραστικά την ομιλία και την κοινωνική συναναστροφή.
 - Ύπνος και ανάπαυση: οι κρίσεις που λαμβάνουν χώρα κατά την διάρκεια της νύχτας διαταράσσουν σημαντικά τον ύπνο και επιδεινώνουν το αίσθημα της κόπωσης ενώ οδηγούν σε ευερεθιστότητα. Μελέτη διαπίστωσε ότι περίπου το 60% των ασθενών είχαν επώδυνες αφυπνίσεις (9).
 - Ψυχολογικό φορτίο: υπάρχει μίας συνεχής αγωνία και φόβος για το πότε θα συμβεί η επόμενη κρίση, το οποίο οδηγεί σε περιορισμό ή ακόμα και αποφυγή δραστηριοτήτων, καθώς και αυξημένο κίνδυνο για άγχος και κατάθλιψη.
 - Κοινωνική και επαγγελματική λειτουργικότητα: οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις μειώνουν την εργασιακή απόδοση και την κοινωνική συμμετοχή με σημαντικό οικονομικό και συναισθηματικό κόστος.

Όπως γνωρίζουμε ήδη από το 1967, μελέτες έχουν παράσχει άμεσες ενδείξεις ΑΠΟμυελίνωσης των αισθητηριακών ινών εντός της νευρικής ρίζας ή του εγκεφαλικού στελέχους ως ακρογωνιαίο λίθο της παθογένεσης διαφόρων υποτύπων νευραλγία τριδύμου (κλασική, ιδιοπαθής και σχετιζόμενη με την σκλήρυνση κατά πλάκας) (10).

Το πρώτο βήμα της φαρμακευτικής θεραπείας ασθενών με νευραλγία τριδύμου από την πλευρά των ειδικών στοματικής και γναθοπροσωπικής ιατρικής είναι τα αντισπασμωδικά. Η χειρουργική επέμβαση εξετάζεται στο επόμενο βήμα εάν οι φαρμακολογικές θεραπείες δεν μπορούν να ελέγξουν τον πόνο των ασθενών (5).
Ωστόσο, τα φάρμακα και οι επεμβάσεις, ναι, μεν ανακουφίζουν αλλά δεν παρέχουν επαναμυελίνωση. Συνεπώς, η αρχική αιτία που οδήγησε στην απομυελίνωση, συνεχίζει να υποβόσκει, με αποτέλεσμα να συνεχίζει να προκαλεί τις καταστροφικές συνέπειες στον οργανισμό, οι οποίες θα εκδηλωθούν στο μέλλον με άλλη νόσο. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να ξεκινήσουμε πρωτόκολλο επαναμυελίνωσης. 
Δες ένα ολοκληρωμένο πρωτόκολλο φυσικής αντιμετώπισης με χαμηλό κόστος, το οποίο αντιμετωπίζει άμεσα τα αίτια, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζεται δραστικά και ο πόνος.

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ
Η νευραλγία τριδύμου θεωρείται σπάνια πάθηση και οι επιδημιολογικές μελέτες είναι λίγες (11).
Εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα άνω των 50 ετών, αν και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, συμπεριλαμβανομένης της βρεφικής ηλικίας (12). Επίσης, είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι η νευραλγία τριδύμου είναι πιο συχνή στις γυναίκες παρά στους άνδρες (13).

Η πορεία της νόσου έχει περιόδους κρίσεων και περιόδους ύφεσης.
Χωρίς θεραπεία, με το πέρασμα του χρόνου, μεγάλος αριθμός ασθενών εμφανίζει αύξηση :
 - της συχνότητας ή/και
 - της έντασης των κρίσεων.

Παράγοντες κινδύνου αποτελούν οι υπάρχουσες νευρολογικές παθήσεις όπως είναι για παράδειγμα οι απομυελινωτικές νόσοι. Η ηλικία έναρξης, η ταυτόχρονη ύπαρξη κάποιας χρόνιας νόσου, καθώς και η καθυστέρηση στην διάγνωση συνδέονται με πιο επίμονη ή πιο δύσκολα ελεγχόμενη πορεία της νόσου.

Η πρώιμη αναγνώριση και η εξατομικευμένη θεραπεία βελτιώνουν τις προοπτικές και μειώνουν τον κίνδυνο χρόνιας επιδείνωσης.

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΟΠΩΣ ΤΟ ΑΓΧΟΣ
Οι αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνουν κάτι περισσότερο από μία περιστασιακή ανησυχία ή φόβο. Για τα άτομα με αυτές τις διαταραχές, το άγχος δεν υποχωρεί, και γίνεται αισθητό σε πολλές περιστάσεις (14).
 - Σωματικά συμπτώματα: ταχυκαρδία, εφίδρωση, τρέμουλο, μυϊκή ένταση, δυσκολία στην αναπνοή, πεπτικές ενοχλήσεις και ζάλη. Άλλα συνηθισμένα συμπτώματα είναι η μυϊκή ένταση, η κόπωση, οι πονοκέφαλοι και η δυσκολία στον ύπνο.
 - Γνωστικά συμπτώματα: φόβος απώλειας ελέγχου, φόβος σωματικού τραυματισμού ή θανάτου, φόβος αρνητικής αξιολόγησης από τους άλλους ανθρώπους, τρομακτικές σκέψεις, αντίληψη μη-πραγματικού, κακή συγκέντρωση, σύγχυση, δυσκολία στην προσοχή, υπερεπαγρύπνηση για απειλές, κακή μνήμη και δυσκολία στην ομιλία (15).
 - Συμπεριφορικά συμπτώματα: αποφυγή απειλητικών ενδείξεων ή καταστάσεων, φυγή, επιδίωξη ασφάλειας-καθησυχασμού, ανησυχία, διέγερση, υπεραερισμός, πάγωμα-ακινησία, δυσκολία στην ομιλία (15).

Πώς το άγχος επιδρά στον πόνο:
Το στρες επηρεάζει σημαντικά την αντίληψη του πόνου επηρεάζοντας διάφορες νευρικές οδούς (16).

Τα ερευνητικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο πόνος και το στρες όχι μόνο αλληλοτροφοδοτούνται, αλλά και επιδεινώνουν το ένα το άλλο μέσω ενός «φαύλου κύκλου», που καθοδηγείται από επικαλυπτόμενους μηχανισμούς, υποδεικνύοντας αμοιβαία ενισχυόμενες δυναμικές μεταξύ πόνου και στρες (17).
Το άγχος καθεαυτό είναι σε θέση να διαταράξει τον ύπνο (18) και επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι η κακή ποιότητα ύπνου και η ανεπαρκής διάρκεια ύπνου αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη χρόνιου πόνου (19). Επίσης, μια μετα-ανάλυση έδειξε ότι η μειωμένη ποιότητα ύπνου συσχετίστηκε με αυξημένη ευαισθησία στον πόνο (20).

Η χρόνια έκθεση σε στρεσογόνους παράγοντες προκαλεί δυσλειτουργία του ενδοκρινικού και ανοσοποιητικού συστήματος που συμβάλλει σε παρατεταμένη φλεγμονή χαμηλού βαθμού (21). Με την σειρά της, η φλεγμονή στο περιφερικό νευρικό σύστημα και στο κεντρικό νευρικό σύστημα είναι ο κύριος παράγοντας στην παθογένεση του χρόνιου πόνου, όπως υποδηλώνουν τα συσσωρευμένα επιστημονικά στοιχεία (22).

Συνολικά, οι διαταραχές της διάθεσης όπως το άγχος και η κατάθλιψη παρατηρούνται συχνά σε ασθενείς που πάσχουν από χρόνιο πόνο, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής τους και αυξάνοντας την οικονομική επιβάρυνση από τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης που λαμβάνουν οι ασθενείς.
Νευροαπεικονιστικές μελέτες σε ανθρώπους με χρόνιο πόνο έχουν αποκαλύψει αλλαγές στην δομική και λειτουργική συνδεσιμότητα συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένου του μέσου προμετωπιαίου φλοιού, του κογχομετωπιαίου φλοιού, της αμυγδαλής και του ιππόκαμπου. Αυτές οι περιοχές σχετίζονται επίσης με νευροψυχιατρικές διαταραχές, όπως το άγχος και η κατάθλιψη (23).

Τα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν αποδείξει ότι όχι μόνο έχουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση βοηθώντας σημαντικά στο αίσθημα του πόνου μέσω διαφόρων μηχανισμών, αλλά, επιπρόσθετα, δρουν ευεργετικά τόσο στο άγχος όσο και στον ύπνο.

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

Η ΣΧΕΣΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΝΕΥΡΑΛΓΙΑ ΤΡΙΔΥΜΟ ΚΑΙ ΑΓΧΟΣ
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να βρεθούν πιο αποτελεσματικές θεραπείες για την ανακούφιση των συμπτωμάτων που προκαλούνται από το άγχος και την κατάθλιψη που παρατηρούνται σε ανθρώπους με νευραλγία τριδύμου.

Στην πλειοψηφία των ανθρώπων με νευραλγία τριδύμου, ο πόνος γίνεται χρόνιος και μπορεί να προκαλέσει γνωστικές διαταραχές, όπως άγχος και κατάθλιψη (24). Μία μελέτη ανέφερε ότι "η υψηλή ένταση πόνου και η αναποτελεσματική φαρμακευτική αντιμετώπιση ήταν σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για άγχος και κατάθλιψη σε ασθενείς με νευραλγία τριδύμου" (25).

Μια έξαρση ξεκινά με μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα στην περιοχή. Στην συνέχεια, ο πόνος αρχίζει να έρχεται και να φεύγει, συχνά σε εκρήξεις που διαρκούν από μερικά δευτερόλεπτα έως 2 λεπτά (26).
Χρόνιος πόνος, χρόνιος τρόμος, συνεχές προαίσθημα ότι η επόμενη επίθεση πόνου επίκειται, αποτελούν τυπικό χαρακτηριστικό του πόνου της νευραλγίας του τριδύμου. Μάλιστα, αυτή η κατάσταση είναι εφικτό να συμβαίνει ακόμα και σε ανθρώπους που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή. Αυτός ο συνεχής τρόμος και το έντονο άγχος είναι χειρότερο ακόμα και από τον ίδιο τον πόνο (27).
Ιστορικά, η νευραλγία τριδύμου είναι γνωστή ως η «ασθένεια της αυτοκτονίας» (25), η οποία σχετίζεται σε σημαντικό βαθμό με το άγχος και την κατάθλιψη.

Μελέτες σε ανθρώπους με νευραλγία τριδύμου αναφέρουν ότι παρουσιάζουν υψηλό επίπεδο σε άγχος και κατάθλιψη (28, 29), ενώ πριν λίγα χρόνια, μία συστηματική ανασκόπηση της επιστημονικής βιβλιογραφίας σε ασθενείς με διαγνωσμένη νευραλγία τριδύμου ανέφερε ότι "τα ευρήματα δείχνουν τη χρόνια συντριπτική φύση της νευραλγίας τριδύμου, με τα επίπεδα πόνου να ποικίλλουν από ήπια έως σοβαρά. Οι ψυχομετρικές βαθμολογίες έδειξαν :
 - ήπια έως μέτρια κατάθλιψη,
 - μέτριο έως σοβαρό άγχος" (30).

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Κλινική αξιολόγηση - λήψη ιστορικού - Απεικονιστικές εξετάσεις:
Η διάγνωση της νευραλγίας τριδύμου στηρίζεται κυρίως στην λεπτομερή λήψη του ιστορικού και στην κλινική νευρολογική εξέταση. Η λήψη πλήρους φαρμακευτικού ιστορικού, προηγούμενων επεμβάσεων και συννοσηροτήτων καθοδηγεί την επιλογή θεραπείας και την εκτίμηση κινδύνου.
Αποκλείονται ζητήματα Υγείας που μιμούνται τα συμπτώματα της νευραλγίας τριδύμου όπως είναι για παράδειγμα ορισμένες οδοντικές παθήσεις.
Η μαγνητική τομογραφία προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες για τον εντοπισμό των αιτιών.
Στη νευραλγία τριδύμου το ποσοστό αναπηρίας είναι Μεγαλύτερο ή Ίσο του 15%.

Φαρμακευτική θεραπεία: 
Ιδιαίτερα αποτελεσματική στην μείωση των συμπτωμάτων του πόνου, επιδεικνύοντας αποτελεσματικότητα σε έως και 70% των ασθενών που έλαβαν θεραπεία. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση έχει συσχετιστεί με πολλές παρενέργειες, οι οποίες κυμαίνονται από ήπιες έως ακόμα και σοβαρές π.χ. νεφρική και ηπατική τοξικότητα. Επίσης, η αποτελεσματικότητα της δεν έχει διάρκεια διότι υπάρχει υποτροπή των συμπτωμάτων σε έως και 50% των ασθενών.
Υπάρχουν αρκετά ακόμα φάρμακα δεύτερης γραμμής. Ωστόσο, τα επιστημονικά στοιχεία που υποστηρίζουν την χρήση τους είναι ελάχιστα (31).

Χειρουργικές επεμβάσεις:
Ενδείκνυνται όταν τα συμπτώματα είναι εξουθενωτικά, ανθεκτικά στην φαρμακευτική θεραπεία ή σε περίπτωση μη-ανεκτών ανεπιθύμητων ενεργειών από την φαρμακευτική θεραπεία.
 - Στην μικροαγγειακή αποσυμπίεση, η συχνότητα επιπλοκών κυμαίνεται μεταξύ 0,2 και 5% και περιλαμβάνει απώλεια ακοής (συνήθως παροδική), λοίμωξη, αιμορραγία, αιματώματα και διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού (31).
 - Η χειρουργική με το Gamma Knife ή «χειρουργική χωρίς νυστέρι» επιτρέπει εξιτήριο από το νοσοκομείο την ίδια ημέρα και δεν ενέχει τον κίνδυνο που έχουν οι ανοιχτές χειρουργικές επεμβάσεις Μειονεκτήματα: υψηλό κόστος, μεγαλύτερες περιόδους για την ύφεση του πόνου (δηλαδή έως και αρκετές εβδομάδες) και το υψηλό ποσοστό υποτροπής (31)
 - Στις διαδερμικές τεχνικές, η ανακούφιση από τον πόνο αναφέρθηκε στο 90% των ασθενών. Ωστόσο, η επανεμφάνιση του πόνου εκτιμάται ότι εμφανίζεται έως και το 50% των ασθενών μετά από 5 χρόνια. Θεωρούνται ασφαλείς, με χαμηλά ποσοστά θνησιμότητας αλλά η απώλεια αίσθησης είναι ιδιαίτερα συχνή και ανέρχεται στο 50% (31).

Όλες οι χειρουργικές επιλογές έχουν οφέλη αλλά και κινδύνους, καθώς και διαφορετικά ποσοστά επιτυχίας και ενδείξεις. Ως εκ τούτου, χρειάζεται να συνεκτιμούνται προσεκτικά για να προσδιοριστεί η καταλληλότερη σε κάθε ασθενή (31).

Ρόλος της διεπιστημονικής προσέγγισης:
Η βέλτιστη διαχείριση απαιτεί διεπιστημονική ομάδα που περιλαμβάνει νευρολόγο αλλά και διατροφική καθοδήγηση. Ο συντονισμός φροντίδας διασφαλίζει τα βέλτιστα αποτελέσματα εντός ελαχίστου χρονικού διαστήματος. Συστηματική παρακολούθηση για την αποτελεσματικότητα και τις παρενέργειες, καθώς και προσαρμογές θεραπείας, είναι απαραίτητες για την μακροχρόνια επιτυχία.

Παρακολούθηση και στόχοι θεραπείας:
Οι θεραπευτικοί στόχοι είναι όχι μόνο μείωση της έντασης και της συχνότητας των κρίσεων αλλά και η πλήρης εξάλειψη τους. Επίσης, σημαντικός στόχος είναι η διατήρηση της αίσθησης, η μείωση της ψυχολογικής επιβάρυνσης και η βελτίωση του ύπνου αλλά και της ποιότητας ζωής.

Η παρακολούθηση περιλαμβάνει 1-2 συνεδρίες τον 1ο μήνα (υπάρχει δυνατότητα απεριόριστου μηνιαίου προγράμματος), οι οποίες με την πάροδο των ημερών και τα βελτιωμένα αποτελέσματα, γίνονται ολοένα και πιο αραιές μέχρι την πλήρη διακοπή τους, συνήθως από την 4η έως 6η εβδομάδα. 

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ
 - χορήγηση φαρμακευτικών μανιταριών, τα οποία εκτός από ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση, έχουν αποδείξει ότι προσφέρουν επαναμυελίνωση
 - συγχορήγηση με συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά ώστε να αντιμετωπιστούν οι συνήθεις ελλείψεις που παρατηρούνται πολύ συχνά σε ασθενείς με νευραλγία τριδύμου (διατροφική αιμοληψία)
 - διατροφή: εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής, με τροφές πλούσιες στα απαραίτητα για τη νευραλγία τριδύμου θρεπτικά συστατικά, καθώς και αποφυγή τροφών και ροφημάτων που αποδεδειγμένα επιδεινώνουν τις κρίσεις αλλά και το άγχος. Συνήθως χρειάζονται 2 έως 3 συνεδρίες, ενώ παρέχεται και δυνατότητα μηνιαίας υποστήριξης
 - ύπνος: σταθερό ωράριο ύπνου, υιοθέτηση συγκεκριμένων βημάτων για την δημιουργία ρουτίνας ύπνου, η οποία οδηγεί σε βελτίωση της ποιότητας αλλά και της ποσότητας της βραδινής ανάπαυσης
 - πρακτικές και τεχνικές ηρεμίας και χαλάρωσης, ιδανικά σε καθημερινή βάση
 - σωματική δραστηριότητα: ήπιας έως μέτριας έντασης ασκήσεις, ειδικά με την επίβλεψη ειδικού, τουλάχιστον για την πρώτες εβδομάδες
 - βελονισμός: κάποιες μελέτες αναφέρουν μείωση έντασης πόνου σε ορισμένες ομάδες ασθενών. Απαιτείται εξατομικευμένη αξιολόγηση. Να σημειωθεί ότι ο βελονισμός δεν αντιμετωπίζει το αίτιο, αντιμετωπίζει το σύμπτωμα και δρα ανακουφιστικά
 - φυτικά σκευάσματα και συμπληρώματα διατροφής που έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα τους: η χρήση τους να γίνεται με προσοχή και μόνο υπό επίβλεψη ειδικού διότι αφενός ορισμένα συμπληρώματα ενδέχεται να αλληλεπιδράσουν με φάρμακα και αφετέρου χρειάζεται ρύθμιση της δοσολογίας και του τρόπου χρήσης

Οι περισσότεροι φυσικοί τρόποι μειώνουν σημαντικά τα συμπτώματα από τη νόσο και βελτιώνουν δραστικά την λειτουργικότητα του/της ασθενή. Επίσης, κάποιες από αυτές τις προσεγγίσεις είναι σε θέση να εξαλείψουν πλήρως τις κρίσεις. 
Η εξατομίκευση των παρεμβάσεων αποτελεί καθοριστικό παράγοντα. 

Ειδικά τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι σε θέση να προσφέρουν σημαντικά οφέλη τόσο με το άγχος όσο και με την κατάθλιψη, ενώ μιμούνται, σε κάποιο βαθμό, τους μηχανισμούς δράσης της συμβατικών αντικαταθλιπτικών.
Κλινικές δοκιμές (μελέτες σε ανθρώπους) έχουν δείξει ότι τα φαρμακευτικά μανιτάρια δρουν ευεργετικά στο άγχος και εμφανή αποτελέσματα έχουν διαπιστωθεί ακόμα και σε μόλις εντός 4 εβδομάδες

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ - Πρακτικό σχέδιο 3 εβδομάδων
1. Εβδομάδα Πρώτη:
Εισαγωγή των φαρμακευτικών μανιταριών σε εξατομικευμένο σχήμα, δοσολογία και τρόπο χρήσης. Επίσης, προσθήκη των βασικών διατροφικών βελτιώσεων.

Καταγραφή και αξιολόγηση των βελτιώσεων σε ημερολόγιο.
Πιο συγκεκριμένα:
 - καταγραφή των επιπέδων της έντασης του πόνου (0–10), της χρονικής διάρκειας του πόνου, καθώς και το πότε συνέβη μέσα στην ημέρα.
 - επίσης, καταγράφεται η ποσότητα του ύπνου και γίνεται αξιολόγηση για την ποιότητα του (0-10).
 - Παράλληλα, θα ήταν χρήσιμη πληροφορία να γίνει καταγραφή του χρόνου κατά την μάσηση και την ομιλία, δηλαδή πόσο χρονικό διάστημα μεσολαβεί πριν αρχίσουν τα τσιμπήματα ή ο πόνος.

2. Εβδομάδα Δεύτερη:
Εισαγωγή εξατομικευμένου διατροφικού πλάνου.
Επαναλαμβάνουμε την καταγραφή και την αξιολόγηση των βελτιώσεων στο ημερολόγιο.

3. Εβδομάδα Τρίτη:
Εισαγωγή ήπιας άσκησης, 5-10 λεπτά διαφραγματικής αναπνοής πρωί/βράδυ, καθώς και αποφυγή όλων των διεγερτικών 3 ώρες πριν από τον βραδινό ύπνο.

Αξιολόγηση και προσαρμογή:
Στο τέλος της 3ης εβδομάδας, υπάρχει μία προγραμματισμένη επανεκτίμηση για την αξιολόγηση της ανταπόκρισης του οργανισμού και συζήτηση περαιτέρω βημάτων.
Σε περίπτωση που δεν έχουμε πλήρη ύφεση του πόνου καθώς και δραστική βελτίωση των επιπέδων του άγχους, τότε τροποποιούμε την δοσολογία.

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
 - Η νευραλγία τριδύμου προκαλεί έναν ιδιαίτερα έντονο πόνο, ο οποίος επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών.
 - Ο επίμονος πόνος και το άγχος συνδέονται αμφίδρομα 
 - Η ολιστική προσέγγιση προσφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα, αντιμετωπίζοντας όχι μόνο το σύμπτωμα (πόνος) αλλά και το αίτιο (απομυελίνωση, φλεγμονή)
 - Πρακτικές ενέργειες: καταγραφή ημερολογίου για βελτιστοποίηση πλάνου δράσης.

Συμβουλεύσου ειδικό στα φαρμακευτικά μανιτάρια για εξατομικευμένο πλάνο (σχήμα, δοσολογία, τρόπο χρήσης).
Ζήτα την γνώμη νευρολόγου για το εάν εγκρίνει τα φαρμακευτικά μανιτάρια. Εάν δεν τα εγκρίνει, η φυσική αντιμετώπιση της νευραλγίας τριδύμου είναι εφικτή και μέσω των στοχευμένων διατροφικών αλλαγών, αν και θα χρειαστεί λίγος περισσότερος χρόνο σε σύγκριση με τα φαρμακευτικά μανιτάρια, τα οποία, από την μέχρι σήμερα εμπειρία μου, δρουν ακόμα και εντός λίγων ημερών, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και εντός 24 ωρών

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Μπορεί η νευραλγία τριδύμου να θεραπευτεί πλήρως;
Η πλήρης ίαση εξαρτάται από την αιτία.
Σε περίπτωση που η νευραλγία τριδύμου οφείλεται σε απομυελίνωση, ναι, η πλήρης ίαση είναι εφικτή με τα φαρμακευτικά μανιτάρια και τις στοχευμένες διατροφικές παρεμβάσεις. 
Σε περίπτωση, όμως, που η νευραλγία τριδύμου οφείλεται σε άλλη αιτία π.χ. σε κάποιον όγκο, τότε η πλήρης ίαση έχει άμεση σχέση με την διαχείριση της κύριας αιτίας. 

2. Πρέπει να απευθυνθώ σε ιατρό;
Παρόλο που έχω μακρά εμπειρία με τα φαρμακευτικά μανιτάρια και διεξοδική γνώση του αντικειμένου, είναι αρχή μου να συντάσσομαι με την τοποθέτηση του/της Ιατρού. Εάν δεν συμφωνεί με την χορήγηση φαρμακευτικών μανιταριών, τότε το επόμενο βήμα είναι οι διατροφικές παρεμβάσεις. 

Αξίζει να θυμόμαστε πάντως, ότι η φαρμακευτική αγωγή και οι χειρουργικές επεμβάσεις ναι, μεν ανακουφίζουν από τον πόνο αλλά δεν παρέχουν επαναμυελίνωση. Συνεπώς, η απομυελίνωση - η οποία όπως είδαμε νωρίτερα είναι γνωστό από το 1967 ότι αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της παθογένεσης διαφόρων υποτύπων νευραλγία τριδύμου - συνεχίζει να υποβόσκει, με αποτέλεσμα να συνεχίζει να προκαλεί τις καταστροφικές συνέπειες στον οργανισμό μας. Αυτές οι επιβλαβείς επιδράσεις της απομυελίνωσης θα εκδηλωθούν στο μέλλον με άλλη νόσο, μεταξύ αυτών και οι απομυελινωτικές νόσοι, με την σκλήρυνση κατά πλάκας να είναι η πιο συχνή από αυτές. 

Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να εφαρμόσουμε φυσικούς τρόπους επαναμυελίνωσης. Δες αναλυτικά ένα ολοκληρωμένο πρωτόκολλο φυσικής αντιμετώπισης με χαμηλό κόστος, το οποίο αντιμετωπίζει άμεσα τα αίτια, με αποτέλεσμα όχι μόνο να αντιμετωπίζεται δραστικά και ο πόνος αλλά και να προστατευόμαστε από τις απομυελινωτικές νόσους.

Επιστροφή στο ευρετήριο

 

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ - ΕΡΕΥΝΕΣ (30)
Ανάρτηση χωρίς παραπομπές δεν είναι επιστήμη αλλά λογοτεχνία.
Δικαιούσαι να γνωρίζεις από που αντλώ τις πληροφορίες αφενός για να ελέγχεις την αξιοπιστία των πηγών και αφετέρου για να επιβεβαιώνεις την αληθότητα τους.
Όχι λόγια του αέρα και αβάσιμοι ισχυρισμοί χωρίς τεκμηρίωση.
Για να διασφαλιστεί η εγκυρότητα των άρθρων, το 100% των πηγών είναι επιστημονικά περιοδικά, νοσοκομεία, πανεπιστήμια, επαγγελματίες υγείας κ.ο.κ.

1. Stretanski MF, Kopitnik NL, Matha A, et al. Chronic Pain. [Updated 2025 Jun 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553030/

2. Chen T, Liu WB, Zhu SJ, Aji A, Zhang C, Zhang CC, Duan YJ, Zuo JX, Liu ZC, Li HJ, Wang YQ, Mi WL, Mao-Ying QL, Wang YQ, Chu YX. Differential modulation of pain and associated anxiety by GABAergic neuronal circuits in the lateral habenula. Proc Natl Acad Sci U S A. 2024 Nov 26;121(48):e2409443121. doi: 10.1073/pnas.2409443121. Epub 2024 Nov 20. PMID: 39565313; PMCID: PMC11621741.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11621741/

3. Hadi MA, McHugh GA, Closs SJ. Impact of Chronic Pain on Patients' Quality of Life: A Comparative Mixed-Methods Study. J Patient Exp. 2019 Jun;6(2):133-141. doi: 10.1177/2374373518786013. Epub 2018 Jul 5. PMID: 31218259; PMCID: PMC6558939.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31218259/

4. Jia YZ, Li HT, Zhang GM, et al. Electroacupuncture alleviates orofacial allodynia and anxiety-like behaviors by regulating synaptic plasticity of the CA1 hippocampal region in a mouse model of trigeminal neuralgia. Frontiers in Molecular Neuroscience. 2022 ;15:979483. DOI: 10.3389/fnmol.2022.979483. PMID: 36277498; PMCID: PMC9582442. 
https://europepmc.org/article/MED/36277498

5. Baghaei S, Lavaee F, Roosta A, Amiri D. Evaluation of anxiety disorder in patients with trigeminal neuralgia. Surg Neurol Int. 2023 Jul 28;14:266. doi: 10.25259/SNI_394_2023. PMID: 37560589; PMCID: PMC10408604.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10408604/

6. Cruccu G, Finnerup NB, Jensen TS, Scholz J, Sindou M, Svensson P, Treede RD, Zakrzewska JM, Nurmikko T. Trigeminal neuralgia: New classification and diagnostic grading for practice and research. Neurology. 2016 Jul 12;87(2):220-8. doi: 10.1212/WNL.0000000000002840. Epub 2016 Jun 15. PMID: 27306631; PMCID: PMC4940067.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4940067/

7. Nasir KS, Naveed MA. Secondary Trigeminal Neuralgia: A Case Report and Literature Review of Red Flags. J Cancer Allied Spec. 2022 Dec 29;8(1):e455. doi: 10.37029/jcas.v8i1.455. PMID: 37197746; PMCID: PMC10166303.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10166303/

8. Poullet Z, Redon S, Gravier-Dumonceau R, Donnet A. "Status trigeminal neuralgia": Analysis of 39 cases and proposal for diagnostic criteria. Rev Neurol (Paris). 2024 Sep;180(7):689-697. doi: 10.1016/j.neurol.2024.03.014. Epub 2024 May 23. PMID: 38789382.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S003537872400523X

9. Wu TH, Hu LY, Lu T, Chen PM, Chen HJ, Shen CC, Wen CH. Risk of psychiatric disorders following trigeminal neuralgia: a nationwide population-based retrospective cohort study. J Headache Pain. 2015;16:64. doi: 10.1186/s10194-015-0548-y. Epub 2015 Jul 15. PMID: 26174508; PMCID: PMC4501948.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4501948

10. Mousavi SH, Lindsey JW, Westlund KN, Alles SRA. Trigeminal Neuralgia as a Primary Demyelinating Disease: Potential Multimodal Evidence and Remaining Controversies. J Pain. 2024 Feb;25(2):302-311. doi: 10.1016/j.jpain.2023.08.012. Epub 2023 Aug 27. PMID: 37643657.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1526590023005254

11. Araya EI, Claudino RF, Piovesan EJ, Chichorro JG. Trigeminal Neuralgia: Basic and Clinical Aspects. Curr Neuropharmacol. 2020;18(2):109-119. doi: 10.2174/1570159X17666191010094350. PMID: 31608834; PMCID: PMC7324879.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7324879/

12. Trigeminal Neuralgia, national institute of neurological disorders and stroke
https://www.ninds.nih.gov/health-information/disorders/trigeminal-neuralgia

13. De Stefano G, Litewczuk D, Mollica C, Di Pietro G, Galosi E, Leone C, Falco P, Tullo MG, Caramia F, Truini A, Di Stefano G. Sex differences in trigeminal neuralgia: a focus on radiological and clinical characteristics. Neurol Sci. 2023 Dec;44(12):4465-4472. doi: 10.1007/s10072-023-06923-5. Epub 2023 Jul 12. PMID: 37436558; PMCID: PMC10641090.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10641090/

14. Anxiety Disorders, National Institute of Mental Health December 2024
https://www.nimh.nih.gov/health/topics/anxiety-disorders

15. Chand SP, Marwaha R. Anxiety. [Updated 2023 Apr 24]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470361/

16. Bonanno, M.; Papa, D.; Cerasa, A.; Maggio, M.G.; Calabrò, R.S. Psycho-Neuroendocrinology in the Rehabilitation Field: Focus on the Complex Interplay between Stress and Pain. Medicina 2024, 60, 285. https://doi.org/10.3390/medicina60020285 
https://www.mdpi.com/1648-9144/60/2/285

17. Aboushaar N and Serrano N (2024) The mutually reinforcing dynamics between pain and stress: mechanisms, impacts and management strategies. Front. Pain Res. 5:1445280. doi: 10.3389/fpain.2024.1445280
https://www.frontiersin.org/journals/pain-research/articles/10.3389/fpain.2024.1445280/full

18. Xiao Yu, Mathieu Nollet, Nicholas P. Franks, William Wisden, Sleep and the recovery from stress, Neuron, Volume 113, Issue 18, 2025, Pages 2910-2926, ISSN 0896-6273, https://doi.org/10.1016/j.neuron.2025.04.028.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0896627325003113

19. Haack M, Simpson N, Sethna N, Kaur S, Mullington J. Sleep deficiency and chronic pain: potential underlying mechanisms and clinical implications. Neuropsychopharmacology. 2020 Jan;45(1):205-216. doi: 10.1038/s41386-019-0439-z. Epub 2019 Jun 17. PMID: 31207606; PMCID: PMC6879497.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6879497/

20. Staffe AT, Bech MW, Clemmensen SLK, Nielsen HT, Larsen DB, Petersen KK. Total sleep deprivation increases pain sensitivity, impairs conditioned pain modulation and facilitates temporal summation of pain in healthy participants. PLoS One. 2019 Dec 4;14(12):e0225849. doi: 10.1371/journal.pone.0225849. PMID: 31800612; PMCID: PMC6892491.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6892491/

21. Maydych V. The Interplay Between Stress, Inflammation, and Emotional Attention: Relevance for Depression. Front Neurosci. 2019 Apr 24;13:384. doi: 10.3389/fnins.2019.00384. PMID: 31068783; PMCID: PMC6491771.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6491771/

22. Fang XX, Zhai MN, Zhu M, He C, Wang H, Wang J, Zhang ZJ. Inflammation in pathogenesis of chronic pain: Foe and friend. Mol Pain. 2023 Jan-Dec;19:17448069231178176. doi: 10.1177/17448069231178176. PMID: 37220667; PMCID: PMC10214073.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10214073/

23. Lv SS, Lv XJ, Cai YQ, et al. Corticotropin-releasing hormone neurons control trigeminal neuralgia-induced anxiodepression via a hippocampus-to-prefrontal circuit. Science Advances. 2024 Jan;10(3):eadj4196. DOI: 10.1126/sciadv.adj4196. PMID: 38241377; PMCID: PMC10798562. 
https://europepmc.org/article/MED/38241377

24. Spina A, Mortini P, Alemanno F, Houdayer E, Iannaccone S. Trigeminal Neuralgia: Toward a Multimodal Approach. World Neurosurg. 2017 Jul;103:220-230. doi: 10.1016/j.wneu.2017.03.126. Epub 2017 Apr 2. PMID: 28377244.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28377244/

25.  Luo N, Li R, Wang Y, et al. Effectiveness and safety of acupuncture for treating trigeminal neuralgia associated anxiety and depression: A protocol for systematic review and meta-analysis. Medicine. 2022 Jan;101(3):e28631. DOI: 10.1097/md.0000000000028631. PMID: 35060545; PMCID: PMC8772693.
https://europepmc.org/article/MED/35060545

26. Trigeminal Neuralgia, Brigham and Women's Hospital
https://healthlibrary.brighamandwomens.org/134,66

27. Depression and chronic pain Posted on July 19, 2020, Dr. Jaydev Panchwagh ,
https://trigeminalneuralgiatreatment.org/tag/anxiety-and-pain/

28. Mačianskytė D, Janužis G, Kubilius R, Adomaitienė V, Ščiupokas A. Associations between chronic pain and depressive symptoms in patients with trigeminal neuralgia. Medicina (Kaunas). 2011;47(7):386-92. PMID: 22112988.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22112988

29. Chang B, Zhu W, Li S. Effects of Depression and Anxiety on Microvascular Decompression Outcome for Trigeminal Neuralgia Patients. World Neurosurg. 2019 Aug;128:e556-e561. doi: 10.1016/j.wneu.2019.04.194. Epub 2019 May 6. PMID: 31071444.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1878875019311891

30. Melek LN, Devine M, Renton T. The psychosocial impact of orofacial pain in trigeminal neuralgia patients: a systematic review. Int J Oral Maxillofac Surg. 2018 Jul;47(7):869-878. doi: 10.1016/j.ijom.2018.02.006. Epub 2018 Mar 8. PMID: 29526561.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29526561/

31.  Araya EI, Claudino RF, Piovesan EJ, Chichorro JG. Trigeminal Neuralgia: Basic and Clinical Aspects. Current Neuropharmacology. 2020 ;18(2):109-119. DOI: 10.2174/1570159x17666191010094350. PMID: 31608834; PMCID: PMC7324879. 
https://europepmc.org/article/MED/31608834

Επιστροφή στο ευρετήριο