Φαρμακευτικά Μανιτάρια Συχνές Ερωτήσεις

Αναλυτική παρουσίαση μέσα από 37 ερωτήσεις

Ιωάννης Κιούσης, Στέλεχος Διατροφής και Διαιτολογίας.
Τελευταία ενημέρωση: 8/2/2025

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ (210)

Δικαιούστε να γνωρίζετε από που αντλώ τις πληροφορίες για να ελέγχετε την αξιοπιστία των πηγών αλλά και να επιβεβαιώνετε την αληθότητα τους. Όχι λόγια του αέρα και αβάσιμοι ισχυρισμοί χωρίς τεκμηρίωση. Για να διασφαλιστεί η εγκυρότητα των άρθρων, το 100% των πηγών είναι επιστημονικά περιοδικά, νοσοκομεία, πανεπιστήμια, επαγγελματίες υγείας κ.ο.κ.

1. Medicinal Mushrooms (PDQ®)–Patient Version,  July 11, 2024,   National Cancer Institute at the National Institutes of Health
https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/cam/patient/mushrooms-pdq

2. Łysakowska P, Sobota A, Wirkijowska A. Medicinal Mushrooms: Their Bioactive Components, Nutritional Value and Application in Functional Food Production-A Review. Molecules. 2023 Jul 14;28(14):5393. doi: 10.3390/molecules28145393. PMID: 37513265; PMCID: PMC10384337.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10384337/

3. Venturella G, Ferraro V, Cirlincione F, Gargano ML. Medicinal Mushrooms: Bioactive Compounds, Use, and Clinical Trials. Int J Mol Sci. 2021 Jan 10;22(2):634. doi: 10.3390/ijms22020634. PMID: 33435246; PMCID: PMC7826851.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7826851/

4. Aaron Katz, Chapter 11 - Alternative Medicine for Prostate Cancer: Diet, Vitamins, Minerals, and Supplements, Editor(s): Li-Ming Su, Early Diagnosis and Treatment of Cancer Series: Prostate Cancer, W.B. Saunders, 2010, Pages 207-228, ISBN 9781416045755, https://doi.org/10.1016/B978-1-4160-4575-5.50017-7.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B9781416045755500177

5. Aviva Romm, CHAPTER 10 - Breast Cancer, Editor(s): Aviva Romm, Mary L. Hardy, Simon Mills, Botanical Medicine for Women's Health, Churchill Livingstone, 2010, Pages 306-320, ISBN 9780443072772, https://doi.org/10.1016/B978-0-443-07277-2.00012-X.
https://www.sciencedirect.com/topics/pharmacology-toxicology-and-pharmaceutical-science/medicinal-mushroom

6. W.G. Jiang, A.J. Sanders, M. Katoh, H. Ungefroren, F. Gieseler, M. Prince, S.K. Thompson, M. Zollo, D. Spano, P. Dhawan, D. Sliva, P.R. Subbarayan, M. Sarkar, K. Honoki, H. Fujii, A.G. Georgakilas, A. Amedei, E. Niccolai, A. Amin, S.S. Ashraf, L. Ye, W.G. Helferich, X. Yang, C.S. Boosani, G. Guha, M.R. Ciriolo, K. Aquilano, S. Chen, A.S. Azmi, W.N. Keith, A. Bilsland, D. Bhakta, D. Halicka, S. Nowsheen, F. Pantano, D. Santini, Tissue invasion and metastasis: Molecular, biological and clinical perspectives, Seminars in Cancer Biology, Volume 35, Supplement, 2015, Pages S244-S275, ISSN 1044-579X, https://doi.org/10.1016/j.semcancer.2015.03.008.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1044579X15000231

7. Venturella G, Ferraro V, Cirlincione F, Gargano ML. Medicinal Mushrooms: Bioactive Compounds, Use, and Clinical Trials. Int J Mol Sci. 2021 Jan 10;22(2):634. doi: 10.3390/ijms22020634. PMID: 33435246; PMCID: PMC7826851.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7826851/

8. Łysakowska P, Sobota A, Wirkijowska A. Medicinal Mushrooms: Their Bioactive Components, Nutritional Value and Application in Functional Food Production-A Review. Molecules. 2023 Jul 14;28(14):5393. doi: 10.3390/molecules28145393. PMID: 37513265; PMCID: PMC10384337.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10384337/

9. Lam CS, Cheng LP, Zhou LM, Cheung YT, Zuo Z. Herb-drug interactions between the medicinal mushrooms Lingzhi and Yunzhi and cytotoxic anticancer drugs: a systematic review. Chin Med. 2020 Jul 25;15:75. doi: 10.1186/s13020-020-00356-4. PMID: 32724333; PMCID: PMC7382813.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7382813/

10. Łysakowska P, Sobota A, Wirkijowska A. Medicinal Mushrooms: Their Bioactive Components, Nutritional Value and Application in Functional Food Production-A Review. Molecules. 2023 Jul 14;28(14):5393. doi: 10.3390/molecules28145393. PMID: 37513265; PMCID: PMC10384337.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10384337/

11. WebMD, Reishi Mushroom - Uses, Side Effects, and More
https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-905/reishi-mushroom

12. Economically Motivated Adulteration (Food Fraud), FDA
https://www.fda.gov/food/compliance-enforcement-food/economically-motivated-adulteration-food-fraud

13. Sujogya Kumar Panda, Walter Luyten, Medicinal mushrooms: Clinical perspective and challenges, Drug Discovery Today, Volume 27, Issue 2, 2022, Pages 636-651, ISSN 1359-6446, https://doi.org/10.1016/j.drudis.2021.11.017.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1359644621004980

14. Medicinal Mushroom Market Research Report Information By Type (Reishi, Maitake, Shiitake, Chaga, Cordyceps, Turkey Tail, and Other Types), By Form (Fresh, Dried, and Other Form), By Function (Antioxidant, Immune Enhancer, Anti-Cancer, Skin Care, and Other Functions) And By Region (North America, Europe, Asia-Pacific, And Rest Of The World) –Market Forecast Till 2034
https://www.marketresearchfuture.com/reports/medicinal-mushroom-market-5556

15. La Monica MB, Raub B, Ziegenfuss EJ, Hartshorn S, Grdic J, Gustat A, Sandrock J, Ziegenfuss TN. Acute Effects of Naturally Occurring Guayusa Tea and Nordic Lion's Mane Extracts on Cognitive Performance. Nutrients. 2023 Dec 6;15(24):5018. doi: 10.3390/nu15245018. PMID: 38140277; PMCID: PMC10745489.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38140277/
https://www.mdpi.com/2072-6643/15/24/5018

16. What Are Adaptogenic Mushrooms? Benefits, Risks, and Types, Medically reviewed by Kim Chin, RD, Nutrition — Written by Jillian Kubala, MS, RD on March 19, 2021
https://www.healthline.com/nutrition/adaptogenic-mushrooms#safety

17. Łysakowska P, Sobota A, Wirkijowska A. Medicinal Mushrooms: Their Bioactive Components, Nutritional Value and Application in Functional Food Production-A Review. Molecules. 2023 Jul 14;28(14):5393. doi: 10.3390/molecules28145393. PMID: 37513265; PMCID: PMC10384337.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10384337/

18. Magic Mushrooms, Government of Alberta, June 1, 2023
https://myhealth.alberta.ca/alberta/pages/what-are-magic-mushrooms.aspx

19.  Psilocybin (Magic Mushrooms),  January 2024, NIH
https://nida.nih.gov/research-topics/psilocybin-magic-mushrooms

20. What Are "Magic" Mushrooms? March 2023, Nemours® KidsHealth
https://kidshealth.org/en/parents/mushrooms.html

21. Gariboldi MB, Marras E, Ferrario N, Vivona V, Prini P, Vignati F, Perletti G. Anti-Cancer Potential of Edible/Medicinal Mushrooms in Breast Cancer. Int J Mol Sci. 2023 Jun 14;24(12):10120. doi: 10.3390/ijms241210120. PMID: 37373268; PMCID: PMC10299416.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37373268/

22. Chang S, Buswell J. Medicinal Mushrooms: Past, Present and Future. Adv Biochem Eng Biotechnol. 2023;184:1-27. doi: 10.1007/10_2021_197. PMID: 35220455.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35220455/

23. Hetland G, Johnson E, Bernardshaw SV, Grinde B. Can medicinal mushrooms have prophylactic or therapeutic effect against COVID-19 and its pneumonic superinfection and complicating inflammation? Scand J Immunol. 2021 Jan;93(1):e12937. doi: 10.1111/sji.12937. Epub 2020 Jul 29. PMID: 32657436; PMCID: PMC7404338.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32657436/

24. Sharma D, Singh VP, Singh NK. A Review on Phytochemistry and Pharmacology of Medicinal as well as Poisonous Mushrooms. Mini Rev Med Chem. 2018;18(13):1095-1109. doi: 10.2174/1389557517666170927144119. PMID: 28971768.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28971768/

25. Islam T, Ganesan K, Xu B. New Insight into Mycochemical Profiles and Antioxidant Potential of Edible and Medicinal Mushrooms: A Review. Int J Med Mushrooms. 2019;21(3):237-251. doi: 10.1615/IntJMedMushrooms.2019030079. PMID: 31002608.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31002608/

26. Lo HC. Bioactive Components and Possible Activities of Medicinal Mushrooms in Alleviating the Pathogenesis of Nonalcoholic Fatty Liver Disease (Review). Int J Med Mushrooms. 2021;23(3):29-41. doi: 10.1615/IntJMedMushrooms.2021037945. PMID: 33822497.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33822497/

27. Can You Eat Mushrooms During Pregnancy? Medically reviewed by Lisa Hodgson, RDN, CDN, CDCES, FADCES, Nutrition — Written by Amber Charles Alexis, MSPH, RDN on November 3, 2021, Healthline Media LLC
https://www.healthline.com/nutrition/can-pregnant-women-eat-mushrooms#nutrition

28. Medicinal Mushrooms Before, During, and After Pregnancy - Safety, and What Works  Updated: Sep 5, 2023, Anna Sitkoff
https://www.drannasitkoff.com/post/mushroom-safety-effectiveness-pregnancy

29. Mushrooms - A Pregnancy Superfood April 15, 2024, Cincinnati Birth Center
https://www.cincinnatibirthcenter.com/blog/mushrooms-a-pregnancy-superfood

30. Sun L, Niu Z. A mushroom diet reduced the risk of pregnancy-induced hypertension and macrosomia: a randomized clinical trial. Food Nutr Res. 2020 Jun 8;64. doi: 10.29219/fnr.v64.4451. PMID: 32577117; PMCID: PMC7286351.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7286351/

31. Remedia Homeopathy - homeopathic remedies manufactory
https://remedia-homeopathy.com/about-us/

32. Ganoderma lucidum, Remedia Homeopathy
https://remedia-homeopathy.com/shop/ganoderma-lucidum/a9051134

33. Resurrection of the Vital Force: Blockages to Healing in Homeopathy  By Dr Paul Anderson Theriault, BSc, ND, VNMI
https://www.lulu.com/shop/dr-paul-anderson-theriault-bsc-nd-vnmi/resurrection-of-the-vital-force-blockages-to-healing-in-homeopathy/paperback/product-1kkk77r4.html?page=1&pageSize=4

34. Arul V, Kandasamy R, SP M. Antioxidant and cytotoxic potential of potentized preparation of Cordyceps sinensis in vitro in cancer cell lines. Indian J Res Homoeopathy 2023;17. doi: 10.53945/2320-7094.1131
https://www.ijrh.org/journal/vol17/iss1/2/

35.  Medicinal Mushrooms and their history of therapeutic uses for emotional and physical wellbeing in children and adults 30 Oct 2024 5:00pm to 6:30pm Conferences, CPD Resource, Education, Latest News, Webinars
https://www.facultyofhomeopathy.org/events/medicinal-mushrooms-their-history-of-therapeutic-uses

36. Gøtzsche PC. Our prescription drugs kill us in large numbers. Pol Arch Med Wewn. 2014;124(11):628-34. doi: 10.20452/pamw.2503. Epub 2014 Oct 30. PMID: 25355584.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25355584/

37. Peter C Gøtzsche: Prescription drugs are the third leading cause of death June 16, 2016
https://blogs.bmj.com/bmj/2016/06/16/peter-c-gotzsche-prescription-drugs-are-the-third-leading-cause-of-death/

38. Prescription Drugs Are the Leading Cause of Death  And psychiatric drugs are the third leading cause of death By Peter C. Gøtzsche, MD - April 16, 2024
https://www.madinamerica.com/2024/04/prescription-drugs-are-the-leading-cause-of-death/

39. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ «ΤΡΙΠΤΟΛΕΜΟΣ» Κατεύθυνση: «Εδώδιμα Μανιτάρια: Καλλιέργεια – Αξιοποίηση». Χρηματοδοτείται από την Γενική Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης και Νέας Γενιάς (Διεύθυνση Νέας Γενιάς)
https://www.minedu.gov.gr/publications/docs2016/250416_programms-endodima-manitaria.pdf

40. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ - ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ
https://www.minagric.gr/images/stories/docs/agrotis/Aromatika_Fyta/Manitari_entypo_291211.pdf

41. Breene WM. Nutritional and Medicinal Value of Specialty Mushrooms. J Food Prot. 1990 Oct;53(10):883-894. doi: 10.4315/0362-028X-53.10.883. PMID: 31018285.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31018285/

42. Chang ST, Buswell JA. Mushroom nutriceuticals. World J Microbiol Biotechnol. 1996 Sep;12(5):473-6. doi: 10.1007/BF00419460. PMID: 24415377.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24415377/


43. Cao Y, Xu X, Liu S, Huang L, Gu J. Ganoderma: A Cancer Immunotherapy Review. Front Pharmacol. 2018 Oct 25;9:1217. doi: 10.3389/fphar.2018.01217. PMID: 30410443; PMCID: PMC6209820.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6209820/

44. 26 Ιανουαρίου 2019 | 19:12 Καλλιέργεια φαρμακευτικών μανιταριών από το ΤΕΙ Θεσσαλίας, in.gr
https://www.in.gr/2019/01/26/health/health-news/kalliergeia-farmakeytikon-manitarion-apo-tei-thessalias/

45. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων (I.ΤΕ.ΓΕ.Π)
https://itap.com.gr/edodimon-mykiton-2/

46. Ροηλίδη, Αθανασία, Ανίχνευση πιθανής πρεβιοτικής δράσης σε μύκητες του γένους Ganoderma, 2016,
https://estia.hua.gr/browse/17261

47. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Απομόνωση και αξιολόγηση πρωτεϊνικών και υδατανθρακικών συστατικών μανιταριών, Διπλωματική Εργασία, Τσαλτάκη Χρυσούλα
https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/43369/%CE%B4%CE%B9%CF%80%CE%BB%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1%20-%20%CE%A4%CF%83%CE%B1%CE%BB%CF%84%CE%AC%CE%BA%CE%B7%20%CE%A7%CF%81%CF%85%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B1.pdf?sequence=1&isAllowed=y

48. ΑΤΕΙ Καλαμάτας, Τμήμα ΤΕΓΕΠ, Πτυχιακή Εργασία, Φαρμακευτικές ιδιότητες βασιδιομυκήτων και ασκομυκήτων, Δημητριάδου Ελένη,
http://nestor.teipel.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/14673/STEG_TEGEP_00495_Medium.pdf?sequence=1

49. Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής, Πτυχιακή Εργασία, Ο ρόλος της διατροφής στην πρόληψη του καρκίνου, Καρυωτάκη Στυλιανή,
https://hellanicus.lib.aegean.gr/bitstream/handle/11610/18640/%CE%9A%CE%B1%CF%81%CF%85%CF%89%CF%84%CE%AC%CE%BA%CE%B7%20%CE%A3%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B1-%CE%A0%CF%84%CF%85%CF%87%CE%B1%CE%BA%CE%AE.pdf?sequence=1&isAllowed=y

50. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Ανίχνευση πιθανής πρεβιοτικής δράσης σε βασιδιομύκητες. Πτυχιακή εργασία, Σεκκίδου, Μικαέλα
https://www.openarchives.gr/aggregator-openarchives/edm/estia/000015-15662/view

51. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών,  Μεταπτυχιακή εργασία,  Μελέτη της βιοδραστικότητας εκχυλισμάτων μυκηλίου και καρποσωμάτων μυκήτων του γένους Ganoderma,  Ευσταθιάδου Ευδοξία
https://www.openarchives.gr/aggregator-openarchives/edm/aua/000039-10329_6463

52. ΑΤΕΙ Καλαμάτας, Τμήμα Θερμοκηπειακής Καλλιέργειας και Ανθοκομίας, Πτυχιακή Εργασία, Φαρμακευτικά μανιτάρια ως διαιτητικά συμπληρώματα διατροφής, Μαργαρίτα Μαρδίτσα
http://nestor.teipel.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/13599/STEG_THEKA_00515_Medium.pdf?sequence=1

53. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Ιατρικής Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών “Εφαρμοσμένη Δημόσια Υγεία και Περιβαλλοντική Υγιεινή: Ποιότητα- Ασφάλεια Τροφίμων & Υδάτων, Δημόσια Υγεία”, Διπλωματική Εργασία “ H Βιολογική δραστικότητα του βασιδιομύκητα Ganoderma lucidum και η συμβολή του στην προαγωγή της υγείας.” Χονδρού Αικατερίνη του Ιωάννη, 2015
https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/44704/13655.pdf?sequence=1&isAllowed=y

54. ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ, ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΒΙΟΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΟΥΣΙΕΣ, Μιχοπούλου Αγγελική (Α.Μ 71614537), Ψυχογιού Μαρία (Α.Μ 71614411) Επιβλέπουσα καθηγήτρια : Στεφάνου Βαλεντίνα Αθήνα, 2021
https://polynoe.lib.uniwa.gr/xmlui/bitstream/handle/11400/1361/Michopoulou_71614537.pdf.pdf?sequence=1&isAllowed=y

55. Ταβουλτσίδη, Αικατερίνη Αγγελική, 2015, Επεξεργασία εδώδιμων μανιταριών βασιδιομυκήτων και ασκομυκήτων, Προπτυχιακή/Διπλωματική εργασία, ΤΕΙ Πελοποννησου,  Τμήμα Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων (ΤΕ.ΓΕ.Π.)
http://nestor.teipel.gr/xmlui/handle/123456789/14537?show=full

56. Πάππα, Στυλιανή (2006) Τα είδη μανιταριών και η παραγωγή, αξιοποίηση και διατροφική τους αξία. BSc thesis, ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας. Σχολή Τεχν.Γεωπονίας και Τεχν.Τροφίμων και Διατροφής > Τμήμα Εμπορίας και Ποιοτικού Ελέγχου Αγροτικών Προϊόντων (Φλώρινα)
https://anaktisis.uowm.gr/626/

57. Παναγιώτου, Αλεξάνδρα, Φώτιος, Επίδραση του εντερικού μικροβιόκοσμου στον οστικό μεταβολισμό, 2019,
https://estia.hua.gr/browse/21441

58. Extra Virgin Olive Oil Market Research Report Information By Category (Organic and Conventional), By Packaging (Bottles & Jars, Cans, and Others), By Distribution Channel (Store-Based, and Non-Store-Based) And By Region (North America, Europe, Asia-Pacific, And Rest Of The World) –Market Forecast Till 2032
https://www.marketresearchfuture.com/reports/extra-virgin-olive-oil-market-4124

59. Panda SK, Luyten W. Medicinal mushrooms: Clinical perspective and challenges. Drug Discov Today. 2022 Feb;27(2):636-651. doi: 10.1016/j.drudis.2021.11.017. Epub 2021 Nov 22. PMID: 34823005.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34823005/

60. Motta F, Gershwin ME, Selmi C. Mushrooms and immunity. J Autoimmun. 2021 Feb;117:102576. doi: 10.1016/j.jaut.2020.102576. Epub 2020 Dec 1. PMID: 33276307.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33276307/

61. Jeitler M, Michalsen A, Frings D, Hübner M, Fischer M, Koppold-Liebscher DA, Murthy V, Kessler CS. Significance of Medicinal Mushrooms in Integrative Oncology: A Narrative Review. Front Pharmacol. 2020 Nov 11;11:580656. doi: 10.3389/fphar.2020.580656. PMID: 33424591; PMCID: PMC7794004.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33424591/

62. Dan A, Swain R, Belonce S, Jacobs RJ. Therapeutic Effects of Medicinal Mushrooms on Gastric, Breast, and Colorectal Cancer: A Scoping Review. Cureus. 2023 Apr 14;15(4):e37574. doi: 10.7759/cureus.37574. PMID: 37193480; PMCID: PMC10183216.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37193480/

63. Phan CW, David P, Sabaratnam V. Edible and Medicinal Mushrooms: Emerging Brain Food for the Mitigation of Neurodegenerative Diseases. J Med Food. 2017 Jan;20(1):1-10. doi: 10.1089/jmf.2016.3740. PMID: 28098514.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28098514/

64. Zhao S, Gao Q, Rong C, Wang S, Zhao Z, Liu Y, Xu J. Immunomodulatory Effects of Edible and Medicinal Mushrooms and Their Bioactive Immunoregulatory Products. J Fungi (Basel). 2020 Nov 8;6(4):269. doi: 10.3390/jof6040269. PMID: 33171663; PMCID: PMC7712035.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33171663/

65.  Drzewiecka, B.; Wessely-Szponder, J.; Świeca, M.; Espinal, P.; Fusté, E.; Fernández-De La Cruz, E. Bioactive Peptides and Other Immunomodulators of Mushroom Origin. Biomedicines 2024, 12, 1483.
https://www.mdpi.com/2227-9059/12/7/1483

66. Hetland G, Tangen JM, Mahmood F, Mirlashari MR, Nissen-Meyer LSH, Nentwich I, Therkelsen SP, Tjønnfjord GE, Johnson E. Antitumor, Anti-Inflammatory and Antiallergic Effects of Agaricus blazei Mushroom Extract and the Related Medicinal Basidiomycetes Mushrooms, Hericium erinaceus and Grifolafrondosa: A Review of Preclinical and Clinical Studies. Nutrients. 2020 May 8;12(5):1339. doi: 10.3390/nu12051339. PMID: 32397163; PMCID: PMC7285126.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32397163/

67. Manash Pratim Pathak, Kalyani Pathak, Riya Saikia, Urvashee Gogoi, Mohammad Zaki Ahmad, Pompy Patowary, Aparoop Das, Immunomodulatory effect of mushrooms and their bioactive compounds in cancer: A comprehensive review, Biomedicine & Pharmacotherapy, Volume 149, 2022, 112901, ISSN 0753-3322.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0753332222002906

68. Akramiene D, Kondrotas A, Didziapetriene J, Kevelaitis E. Effects of beta-glucans on the immune system. Medicina (Kaunas). 2007;43(8):597-606. PMID: 17895634.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17895634/

69. Dong Y, Wang T, Zhao J, Gan B, Feng R, Miao R. Polysaccharides Derived from Mushrooms in Immune and Antitumor Activity: A Review. Int J Med Mushrooms. 2023;25(8):1-17. doi: 10.1615/IntJMedMushrooms.2023049062. PMID: 37560886.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37560886/

70. Vetvicka V, Vannucci L, Sima P, Richter J. Beta Glucan: Supplement or Drug? From Laboratory to Clinical Trials. Molecules. 2019 Mar 30;24(7):1251. doi: 10.3390/molecules24071251. PMID: 30935016; PMCID: PMC6479769.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30935016/

71.  Do Mushroom Supplements Boost Immunity Against Cancer? By Susan Wagner Tuesday, October 22, 2024, Memorial Sloan Kettering Cancer Center
https://www.mskcc.org/news/do-mushroom-supplements-boost-immunity-against-cancer

72. Lull C, Wichers HJ, Savelkoul HF. Antiinflammatory and immunomodulating properties of fungal metabolites. Mediators Inflamm. 2005 Jun 9;2005(2):63-80. doi: 10.1155/MI.2005.63. PMID: 16030389; PMCID: PMC1160565.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC1160565/

73. Gründemann C, Reinhardt JK, Lindequist U. European medicinal mushrooms: Do they have potential for modern medicine? - An update. Phytomedicine. 2020 Jan;66:153131. doi: 10.1016/j.phymed.2019.153131. Epub 2019 Nov 2. PMID: 31790898.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31790898/

74. Rossi P, Difrancia R, Quagliariello V, Savino E, Tralongo P, Randazzo CL, Berretta M. B-glucans from Grifola frondosa and Ganoderma lucidum in breast cancer: an example of complementary and integrative medicine. Oncotarget. 2018 May 15;9(37):24837-24856. doi: 10.18632/oncotarget.24984. PMID: 29872510; PMCID: PMC5973856.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29872510/

75. Frost, Megan. “Three Popular Medicinal Mushroom Supplements: A Review of Human Clinical Trials.” (2016).
https://scholarsarchive.byu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2619&context=facpub

76.  Naim MJ. A review on mushrooms as a versatile therapeutic agent with emphasis on its bioactive constituents for anticancer and antioxidant potential. Explor Med. 2024;5:312–30. https://doi.org/10.37349/emed.2024.00222

https://www.explorationpub.com/Journals/em/Article/1001222

77. Gafforov Y, Rašeta M, Rapior S, Yarasheva M, Wang X, Zhou L, Wan-Mohtar WAAQI, Zafar M, Lim YW, Wang M, Abdullaev B, Bussmann RW, Zengin G, Chen J. Macrofungi as Medicinal Resources in Uzbekistan: Biodiversity, Ethnomycology, and Ethnomedicinal Practices. J Fungi (Basel). 2023 Sep 13;9(9):922. doi: 10.3390/jof9090922. PMID: 37755030; PMCID: PMC10532728.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37755030/

78. Shamim MZ, Mishra AK, Kausar T, Mahanta S, Sarma B, Kumar V, Mishra PK, Panda J, Baek KH, Mohanta YK. Exploring Edible Mushrooms for Diabetes: Unveiling Their Role in Prevention and Treatment. Molecules. 2023 Mar 21;28(6):2837. doi: 10.3390/molecules28062837. PMID: 36985818; PMCID: PMC10058372.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36985818/

79. Tamrakar S, Tran HB, Nishida M, Kaifuchi S, Suhara H, Doi K, Fukami K, Parajuli GP, Shimizu K. Antioxidative activities of 62 wild mushrooms from Nepal and the phenolic profile of some selected species. J Nat Med. 2016 Oct;70(4):769-79. doi: 10.1007/s11418-016-1013-1. Epub 2016 Jun 4. PMID: 27262299.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27262299/

80. Rubel R, Santa HSD, Dos Santos LF, Fernandes LC, Figueiredo BC, Soccol CR. Immunomodulatory and Antitumoral Properties of Ganoderma lucidum and Agaricus brasiliensis (Agaricomycetes) Medicinal Mushrooms. Int J Med Mushrooms. 2018;20(4):393-403. doi: 10.1615/IntJMedMushrooms.2018025979. PMID: 29953399.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29953399/

81. Kerezoudi EN, Mitsou EK, Gioti K, Terzi E, Avgousti I, Panagiotou A, Koutrotsios G, Zervakis GI, Mountzouris KC, Tenta R, Kyriacou A. Fermentation of Pleurotus ostreatus and Ganoderma lucidum mushrooms and their extracts by the gut microbiota of healthy and osteopenic women: potential prebiotic effect and impact of mushroom fermentation products on human osteoblasts. Food Funct. 2021 Mar 1;12(4):1529-1546. doi: 10.1039/d0fo02581j. PMID: 33521800.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33521800/

82. Mitsou EK, Saxami G, Stamoulou E, Kerezoudi E, Terzi E, Koutrotsios G, Bekiaris G, Zervakis GI, Mountzouris KC, Pletsa V, Kyriacou A. Effects of Rich in Β-Glucans Edible Mushrooms on Aging Gut Microbiota Characteristics: An In Vitro Study. Molecules. 2020 Jun 18;25(12):2806. doi: 10.3390/molecules25122806. PMID: 32570735; PMCID: PMC7355846.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7355846/

83. Health benefits of turkey tail mushrooms, Medically reviewed by Jerlyn Jones, MS MPA RDN LD CLT, Nutrition — Written by Jennifer Berry — Updated on August 6, 2024
https://www.medicalnewstoday.com/articles/turkey-tail-mushroom

84. Rathee, Sushila et al. “Mushrooms as therapeutic agents.” Revista Brasileira De Farmacognosia-brazilian Journal of Pharmacognosy 22 (2012): 459-474.
https://www.semanticscholar.org/paper/Mushrooms-as-therapeutic-agents-Rathee-Rathee/1b648a5608279ef1c8c45c8b334b64a3d67f5131

85.  Zięba P, Sękara A, Sułkowska-Ziaja K, Muszyńska B. Culinary and Medicinal Mushrooms: Insight into Growing Technologies. Acta Mycologica. 2020;55(2):1. doi:10.5586/am.5526.
https://www.journalssystem.com/amy/Culinary-and-Medicinal-Mushrooms-Insight-into-Growing-Technologies,159745,0,2.html#ungrouped

86. Carsten Gründemann, Jakob K. Reinhardt, Ulrike Lindequist, European medicinal mushrooms: Do they have potential for modern medicine? – An update, Phytomedicine, Volume 66, 2020, 153131, ISSN 0944-7113, https://doi.org/10.1016/j.phymed.2019.153131.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0944711319303848

87.  International Journal of Medicinal Mushrooms Editor-in-Chief: Solomon P. Wasser, BEGELL HOUSE Inc
https://www.begellhouse.com/journals/medicinal-mushrooms.html

88. Jeitler M, Michalsen A, Frings D, Hübner M, Fischer M, Koppold-Liebscher DA, Murthy V and Kessler CS (2020) Significance of Medicinal Mushrooms in Integrative Oncology: A Narrative Review. Front. Pharmacol. 11:580656. doi: 10.3389/fphar.2020.580656 
https://www.frontiersin.org/journals/pharmacology/articles/10.3389/fphar.2020.580656/full

89. Rahi, Deepak K., Malik, Deepika, Diversity of Mushrooms and Their Metabolites of Nutraceutical and Therapeutic Significance, Journal of Mycology, 2016, 7654123, 18 pages, 2016. https://doi.org/10.1155/2016/7654123 
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1155/2016/7654123

90. Slomski A. Trials Test Mushrooms and Herbs as Anti–COVID-19 Agents. JAMA. 2021;326(20):1997–1999. doi:10.1001/jama.2021.19388
https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2786023

91. Exploring the Uses of the Top Medicinal Mushrooms, Universiti Putra Malaysia, 43400 UPM Serdang, Selangor,  Tarikh Input: 22/02/2023 | Kemaskini: 04/04/2023 | aslamiah
https://sgs.upm.edu.my/artikel/exploring_the_uses_of_the_top_medicinal_mushrooms-71534

92. Fokunang, Estella & Annih, Mbong & Abongwa, Lem & Bih, Manju & Vanessa Edwige, Tchadji & Fonmboh, Dobgima & Fokunang, Charles. (2022). Medicinal Mushroom of Potential Pharmaceutical Toxic Importance: Contribution in Phytotherapy. 10.5772/intechopen.103845.
https://www.intechopen.com/chapters/81313

93. Mohammad A Rahman, T Rahman, M Rahman, M Arif. (2022). Usage of Mushrooms in Culinary and Medicinal Purposes. Biomedical Research and Clinical Reviews. 6(1); DOI: 10.31579/2692-9406/087
https://www.auctoresonline.org/article/usage-of-mushrooms-in-culinary-and-medicinal-purposes

94. Shahar O, Pereman I, Khamisie H, Ezov N, Danay O, Khattib A, Schweitzer R, Khatib S, Mahajna J. Compounds originating from the edible mushroom Auricularia auricula-judae inhibit tropomyosin receptor kinase B activity. Heliyon. 2023 Feb 16;9(3):e13756. doi: 10.1016/j.heliyon.2023.e13756. PMID: 36895384; PMCID: PMC9988514.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9988514/

95. Global Functional Mushroom Market Size Likely to Grow at a CAGR of 11.5% By 2033  Released Date: May 4, 2024 | Author Name: Katelin Kharrati | Location: Sandy, USA
https://www.custommarketinsights.com/press-releases/functional-mushroom-market-size/

96. Medicinal Mushroom Market Size, Share, Growth, and Industry Analysis, By Type (Reishi Mushroom, Chaga Mushroom, Lion’s Mane Mushrooms, Cordyceps, & Others), By Application (Household, Commercial), Regional Insights, and Forecast To 2032 Last Updated: 30 December 2024 Base Year: 2024 Historical Data: 2020-2023 No of Pages: 105  
https://www.businessresearchinsights.com/market-reports/medicinal-mushroom-market-113833

97. Cordyceps Is a Killer Fungi With Potential Health Benefits, March 10, 2023, Cleveland Clinic
https://health.clevelandclinic.org/cordyceps-benefits

98. Blagodatski A., Yatsunskaya M., Mikhailova V., Tiasto V., Kagansky A., Katanaev V. L. Medicinal mushrooms as an attractive new source of natural compounds for future cancer therapy. Oncotarget. 2018; 9: 29259-29274. 
https://www.oncotarget.com/article/25660/text/

99. HURIEZ C. Indications actuelles de la mycothérapie [Current indications of mycotherapy]. Paris Med. 1945 Nov 30;35:374-80. French. PMID: 21021559.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21021559/

100. DIOT. Premiers essais de mycothérapie dans les affections pyogènes et leurs résultats [First trials of mycotherapy in pyogenic conditions and their results]. Maroc Med. 1946 Feb-Mar;25(258):10-2. French. PMID: 20993868.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20993868/

101. CHABROL E. La mycothérapie dans les cirrhoses du foie [Mycotherapy in liver cirrhosis]. Presse Therm Clim. 1949 Jan-Feb;86(1-2):1-5. French. PMID: 18115812.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18115812/

102. KOURILSKY R. La mycothérapie dans la tuberculose pulmonaire chronique [Mycotherapy in chronic pulmonary tuberculosis]. Laval Med. 1949 Dec;14(10):1319-40. French. PMID: 15408327.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15408327/

103. Guggenheim AG, Wright KM, Zwickey HL. Immune Modulation From Five Major Mushrooms: Application to Integrative Oncology. Integr Med (Encinitas). 2014 Feb;13(1):32-44. PMID: 26770080; PMCID: PMC4684115.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4684115/

104. Mau JL, Lin HC, Chen CC. Antioxidant properties of several medicinal mushrooms. J Agric Food Chem. 2002 Oct 9;50(21):6072-7. doi: 10.1021/jf0201273. PMID: 12358482.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12358482/

105.  Geng, Ping, Siu, Ka-Chai, Wang, Zhaomei, Wu, Jian-Yong, Antifatigue Functions and Mechanisms of Edible and Medicinal Mushrooms, BioMed Research International, 2017, 9648496, 16 pages, 2017. https://doi.org/10.1155/2017/9648496
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1155/2017/9648496

106. Podkowa, A., Kryczyk-Poprawa, A., Opoka, W. et al. Culinary–medicinal mushrooms: a review of organic compounds and bioelements with antioxidant activity. Eur Food Res Technol 247, 513–533 (2021). https://doi.org/10.1007/s00217-020-03646-1
https://link.springer.com/article/10.1007/s00217-020-03646-1

107. Merdivan, S., Lindequist, U. (2017). Medicinal Mushrooms with Antiallergic Activities. In: Agrawal, D., Tsay, HS., Shyur, LF., Wu, YC., Wang, SY. (eds) Medicinal Plants and Fungi: Recent Advances in Research and Development. Medicinal and Aromatic Plants of the World, vol 4. Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-10-5978-0_4
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-981-10-5978-0_4

108.  Alvandi, H., Ansari, E. ., Kianirad, S. ., Hatamian-Zarmi, A., Mokhtari Hosseini, Z. B., & Ebrahimi-Hosseinzadeh, B. (2022). Medicinal mushrooms as potential therapeutic agents in the treatment of diabetes mellitus: a review with focusing on in vivo and clinical studies. Italian Journal of Mycology, 51(1), 75–96. https://doi.org/10.6092/issn.2531-7342/15023
https://italianmycology.unibo.it/article/view/15023

109. De Silva, D.D., Rapior, S., Hyde, K.D. et al. Medicinal mushrooms in prevention and control of diabetes mellitus. Fungal Diversity 56, 1–29 (2012). https://doi.org/10.1007/s13225-012-0187-4
https://link.springer.com/article/10.1007/s13225-012-0187-4

110. Ebru Deveci, Fatih Çayan, Gülsen Tel-Çayan, Mehmet Emin Duru, Inhibitory activities of medicinal mushrooms on α-amylase and α-glucosidase-enzymes related to type 2 diabetes, South African Journal of Botany, Volume 137, 2021, Pages 19-23, ISSN 0254-6299, https://doi.org/10.1016/j.sajb.2020.09.039.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S025462992031111X

111. Al Qutaibi, Mohammed, Kagne, Suresh R., Unearthing Nature’s Pharmacy: Exploring the Antimicrobial Potency of Mushrooms, Journal of Food Processing and Preservation, 2024, 8331974, 14 pages, 2024. https://doi.org/10.1155/2024/8331974
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1155/2024/8331974

112. Ashaimaa Y. Moussa, Shaimaa Fayez, Hang Xiao, Baojun Xu, New insights into antimicrobial and antibiofilm effects of edible mushrooms, Food Research International, Volume 162, Part A, 2022, 111982, ISSN 0963-9969, https://doi.org/10.1016/j.foodres.2022.111982.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0963996922010407

113. The Antimicrobial Benefits of Mushrooms, U.S. department of agriculture,
https://tellus.ars.usda.gov/stories/articles/antimicrobial-benefits-mushrooms

114. Soares AA, de Sá-Nakanishi AB, Bracht A, da Costa SM, Koehnlein EA, de Souza CG, Peralta RM. Hepatoprotective effects of mushrooms. Molecules. 2013 Jul 1;18(7):7609-30. doi: 10.3390/molecules18077609. PMID: 23884116; PMCID: PMC6270077.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6270077/

115. Yadav SK, Ir R, Jeewon R, Doble M, Hyde KD, Kaliappan I, Jeyaraman R, Reddi RN, Krishnan J, Li M, Durairajan SSK. A Mechanistic Review on Medicinal Mushrooms-Derived Bioactive Compounds: Potential Mycotherapy Candidates for Alleviating Neurological Disorders. Planta Med. 2020 Nov;86(16):1161-1175. doi: 10.1055/a-1177-4834. Epub 2020 Jul 14. PMID: 32663897.
https://www.thieme-connect.com/products/ejournals/pdf/10.1055/a-1177-4834.pdf

116. McCain, P. et al. (2023). Cognitive Enhancing Effects of Medicinal Mushrooms: A Potential Neuroprotective Implication in Dementias. In: Agrawal, D.C., Dhanasekaran, M. (eds) Mushrooms with Therapeutic Potentials. Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-19-9550-7_8
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-981-19-9550-7_8#citeas

117. Vikineswary Sabaratnam, Chia-Wei Phan, Chapter 10 - Neuroactive Components of Culinary and Medicinal Mushrooms With Potential to Mitigate Age-Related Neurodegenerative Diseases, Editor(s): Goutam Brahmachari, In Natural Product Drug Discovery, Discovery and Development of Neuroprotective Agents from Natural Products, Elsevier, 2018, Pages 401-413, ISBN 9780128095935, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-809593-5.00010-0.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B9780128095935000100

118.  Mushrooms with Therapeutic Potentials  Recent Advances in Research and Development, Book, 2023, Springer Nature
https://link.springer.com/book/10.1007/978-981-19-9550-7

119. Medicinal Mushrooms Help Fight Cognitive Decline & Protect Your Brain, Food for the Brain, Sophie Barret – Hifas da Terra & Patrick Holford
https://foodforthebrain.org/medicinal-mushrooms-help-fight-cognitive-decline-protect-your-brain/

120. Badalyan, Susanna & Rapior, Sylvie. (2020). AGARICOMYCETES MEDICINAL MUSHROOMS WITH POTENTIAL NEUROPROTECTIVE ACTIVITY GROWING IN ARMENIA. 54. 196-203. 10.46991/PYSU:B/2020.54.3.196.
https://hal.umontpellier.fr/hal-03090953v1/document

121. Srivastava, Anuradha & Attri, BL & Sharma, VP. (2020). Status report on mushroom based nutraceutical products in the market. Mushroom Research. 28. 10.36036/MR.28.2.2020.97575.
https://www.researchgate.net/publication/341518522_Status_report_on_mushroom_based_nutraceutical_products_in_the_market

122. Niego AG, Rapior S, Thongklang N, Raspé O, Jaidee W, Lumyong S, Hyde KD. Macrofungi as a Nutraceutical Source: Promising Bioactive Compounds and Market Value. J Fungi (Basel). 2021 May 19;7(5):397. doi: 10.3390/jof7050397. PMID: 34069721; PMCID: PMC8161071.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34069721

123. Book, Mushrooms Nutraceuticals and Functional Foods, Deepu Pandita, Anu Pandita, Taylor & Francis
https://www.taylorfrancis.com/books/edit/10.1201/9781003322238/mushrooms-deepu-pandita-anu-pandita

124. Khatun, Selima et al. “Research on Mushroom as a Potential Source of Nutraceuticals: A Review on Indian Perspective.” American Journal of Experimental Agriculture 2 (2012): 47-73.
https://britishagroproducts.com/pdf/Mushroom%20as%20a%20Potential%20source%20of%20Nutraceuticals.pdf

125. Mankar, Someshwar & Thombare, Shailesh & Todmal, Tejas & Waghe, Raj & Borde, Akash. (2022). Medicinal Mushroom: An Ancient culture towards new lifestyle. Research Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry. 50-54. 10.52711/0975-4385.2022.00011.
https://rjpponline.org/HTML_Papers/Research%20Journal%20of%20Pharmacognosy%20and%20Phytochemistry__PID__2022-14-1-11.html

126. Gargano, M. L., van Griensven, L. J. L. D., Isikhuemhen, O. S., Lindequist, U., Venturella, G., Wasser, S. P., & Zervakis, G. I. (2017). Medicinal mushrooms: Valuable biological resources of high exploitation potential. Plant Biosystems - An International Journal Dealing with All Aspects of Plant Biology, 151(3), 548–565. https://doi.org/10.1080/11263504.2017.1301590
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/11263504.2017.1301590

127. Chapter Medicinal mushroom nutraceutical commercialization: Two sides of a coin, Jovana VundukORCID Icon, Daniel Tura, Alona Yu. BiketovaORCID Icon, Book Wild Mushrooms, Taylor & Francis
https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.1201/9781003152583-5/medicinal-mushroom-nutraceutical-commercialization-two-sides-coin-jovana-vunduk-daniel-tura-alona-yu-biketova

128. CHABROL E. La mycotherapie dans les affections du foie et des voies biliaires [Mycotherapy in affections of the liver and bile ducts]. Rev Prat. 1952 Apr 1;2(10):613-4. Undetermined Language. PMID: 13028009.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/13028009/

129. integrative medicine, National Cancer Institute
https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/integrative-medicine

130. The University of Arizona,  Episode #18 A Kingdom of Their Own - How Fungi Shape Our World with Merlin Sheldrake
https://awcim.arizona.edu/podcast/episode18_sheldrake.html

131. The Magic of Medicinal Mushrooms, The National Centre for Integrative Medicine, Dr Elizabeth Thompson
https://ncim.org.uk/the-magic-of-medicinal-mushrooms

132. Mycotherapy for women’s health 07 Jun 2024, PhD. Catalina Fernandez de Ana Portela, Integrative & Personalised Medicine
https://ipmcongress.com/2024-workshop-programme/mycotherapy-womens-health-discover-medicinal-mushrooms-support-different-phases-womanhood-hormonal-metabolic-challenges-emotional-balance-vaginal-health

133. Mycotherapy, Onkoklinika, Russia
https://onco.rehab/en/fields/mycotherapy/

134. Clinical Experience About the Use of Complementary and Alternative Medicine in Spain, Dr. Maria Assuncion Peiré Catalano Institute of Health, Barcelona, Spain
https://www.europeanreview.org/wp/wp-content/uploads/9457-9466.pdf

135. Children's Hospital at Montefiore, Bronx, NY.
https://www.cham.org/HealthwiseArticle.aspx?id=ncicdr0000778943
 
136. Memorial Sloan Kettering Cancer Center,  Thursday, February 9, 2023, Reishi Mushroom
https://www.mskcc.org/cancer-care/integrative-medicine/herbs/reishi-mushroom

137.  Mushrooms and Cancer Nov 11, British Society for Integrative Oncology
https://www.bsio.org.uk/blog/mushrooms-and-cancer

138. Mycomedicinals (Mushrooms) for Cancer, Srivani Sridhar, MD (2014, updated 2020).
https://www.va.gov/WHOLEHEALTHLIBRARY/tools/mycomedicinals-mushrooms-for-cancer.asp

139. 2008 A Guide to Integrative Oncology     University of Washington | Bastyr University
https://depts.washington.edu/psworks/integrative/clinicians/act/mushroom_extracts.shtml

140. Chugh RM, Mittal P, Mp N, Arora T, Bhattacharya T, Chopra H, Cavalu S, Gautam RK. Fungal Mushrooms: A Natural Compound With Therapeutic Applications. Front Pharmacol. 2022 Jul 13;13:925387. doi: 10.3389/fphar.2022.925387. PMID: 35910346; PMCID: PMC9328747.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9328747/

141. Adaptogenic or Medicinal Mushrooms, Published April 20, 2009, M. Saljoughian, PharmD, PhD Alta Bates Summit Medical Center Department of Pharmacy Services Berkeley, California,
https://www.uspharmacist.com/article/adaptogenic-or-medicinal-mushrooms

142. Adaptogens, Cleveland Clinic, Last reviewed on 02/10/2022.
https://my.clevelandclinic.org/health/drugs/22361-adaptogens

143. What are adaptogens and should you be taking them? February 16, 2022 By uclahealth, 
https://www.uclahealth.org/news/article/what-are-adaptogens-and-should-you-be-taking-them

144. Medicinal Mushrooms and their history of therapeutic uses, Sophie Barrett, Medical Herbalist, Naturopath, Faculty of Homeopathy
https://www.facultyofhomeopathy.org/events/medicinal-mushrooms-their-history-of-therapeutic-uses

145. Bocharova OA. Adaptogeny kak sredstva profilakticheskoĭ onkologii [Adaptogens as agents for prophylactic oncology]. Vestn Ross Akad Med Nauk. 1999;(5):49-53. Russian. PMID: 10394302.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10394302/

146. Panossian A, Wikman G, Kaur P, Asea A. Adaptogens exert a stress-protective effect by modulation of expression of molecular chaperones. Phytomedicine. 2009 Jun;16(6-7):617-22. doi: 10.1016/j.phymed.2008.12.003. Epub 2009 Feb 1. PMID: 19188053.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19188053

147. Khanum F, Bawa AS, Singh B. Rhodiola rosea: A Versatile Adaptogen. Compr Rev Food Sci Food Saf. 2005 Jul;4(3):55-62. doi: 10.1111/j.1541-4337.2005.tb00073.x. PMID: 33430554.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33430554/

148. Blyumin-Karasik M, Colon J, Nguyen S, Rosen J. Laser and Skin-Care Synergy: A Post-Laser Application of Novel Adaptogenic Moisturizing Serum for Improving Healing and Cosmesis on the Face. J Cosmet Dermatol. 2024 Nov 6. doi: 10.1111/jocd.16668. Epub ahead of print. PMID: 39503217.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39503217/

149. Liu XX, Chen CY, Li L, Guo MM, He YF, Meng H, Dong YM, Xiao PG, Yi F. Bibliometric Study of Adaptogens in Dermatology: Pharmacophylogeny, Phytochemistry, and Pharmacological Mechanisms. Drug Des Devel Ther. 2023 Feb 6;17:341-361. doi: 10.2147/DDDT.S395256. PMID: 36776447; PMCID: PMC9912821.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36776447/

150. KrishnaRaju AV, Somepalli V, Thanawala S, Shah R. Efficacy and Anti-Inflammatory Activity of Ashwagandha Sustained-Release Formulation on Depression and Anxiety Induced by Chronic Unpredictable Stress: in vivo and in vitro Studies. J Exp Pharmacol. 2023 Jul 25;15:291-305. doi: 10.2147/JEP.S407906. PMID: 37521489; PMCID: PMC10386834.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37521489/

151. Chandrasekhar K, Kapoor J, Anishetty S. A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults. Indian J Psychol Med. 2012 Jul;34(3):255-62. doi: 10.4103/0253-7176.106022. PMID: 23439798; PMCID: PMC3573577.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23439798/

152. Okoh L, Ajayi AM, Ben-Azu B, Akinluyi ET, Emokpae O, Umukoro S. D-Ribose-L-cysteine exhibits adaptogenic-like activity through inhibition of oxido-inflammatory responses and increased neuronal caspase-3 activity in mice exposed to unpredictable chronic mild stress. Mol Biol Rep. 2020 Oct;47(10):7709-7722. doi: 10.1007/s11033-020-05845-1. Epub 2020 Sep 21. PMID: 32959196.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32959196/

153. Wróbel-Biedrawa D, Podolak I. Anti-Neuroinflammatory Effects of Adaptogens: A Mini-Review. Molecules. 2024 Feb 15;29(4):866. doi: 10.3390/molecules29040866. PMID: 38398618; PMCID: PMC10891670.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38398618/

154. Panossian A. Understanding adaptogenic activity: specificity of the pharmacological action of adaptogens and other phytochemicals. Ann N Y Acad Sci. 2017 Aug;1401(1):49-64. doi: 10.1111/nyas.13399. Epub 2017 Jun 22. PMID: 28640972.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28640972

155. Chakraborty, Nilanjana et al. “Mushroom Polysaccharides: a Potent Immune-Modulator.” Biointerface Research in Applied Chemistry (2020): n. pag.
https://biointerfaceresearch.com/wp-content/uploads/2020/08/20695837112.89158930.pdf

156. Bhushan, Apoorva; Kulshreshtha, Mayank. The Medicinal Mushroom Agaricus bisporus: Review of Phytopharmacology and Potential Role in the Treatment of Various Diseases. Journal of Nature and Science of Medicine 1(1):p 4-9, Jan–Jun 2018. | DOI: 10.4103/JNSM.JNSM_1_18
https://journals.lww.com/jnsm/fulltext/2018/01010/the_medicinal_mushroom_agaricus_bisporus__review.3.aspx

157. Elkhateeb, Waill & Daba, Ghoson & Elnahas, Marwa & Thomas, Paul. (2019). Anticoagulant Capacities of Some Medicinal Mushrooms. Journal of Pharmaceutical Sciences. 5. 12-16.
https://www.researchgate.net/publication/336231517_Anticoagulant_Capacities_of_Some_Medicinal_Mushrooms

158.  Rahul Mehta. 2020. Anti-thrombotic Attribute of Different Type of Mushrooms.Int.J.Curr.Microbiol.App.Sci. 9(8): 815-820. doi: https://doi.org/10.20546/ijcmas.2020.908.087
https://www.ijcmas.com/abstractview.php?ID=18640&vol=9-8-2020&SNo=87

159. Sabaratnam, Vikineswary & Ali, Shahjahan & Tieng, Kho & Tieng, – & Chiew-Pin, Teo & Panjavaranam, Kayathri & Tan, Yee Shin & Ling, Tau & Kek-Heng, Chua & Muniandy, Sekaran. (2013). FIBRINOLYTIC AND ANTICOAGULANT ENZYMES OF SELECTED MEDICINAL AND CULINARY MUSHROOMS.
https://www.researchgate.net/publication/264977421_FIBRINOLYTIC_AND_ANTICOAGULANT_ENZYMES_OF_SELECTED_MEDICINAL_AND_CULINARY_MUSHROOMS

160. Seon-Joo Yoon, Myeong-Ae Yu, Yu-Ryang Pyun, Jae-Kwan Hwang, Djong-Chi Chu, Lekh Raj Juneja, Paulo A.S. Mourão, The nontoxic mushroom Auricularia auricula contains a polysaccharide with anticoagulant activity mediated by antithrombin, Thrombosis Research, Volume 112, Issue 3, 2003, Pages 151-158, ISSN 0049-3848, https://doi.org/10.1016/j.thromres.2003.10.022.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0049384803005504

161. Nataraj, A.; Govindan, S.; Ramani, P.; Subbaiah, K.A.; Sathianarayanan, S.; Venkidasamy, B.; Thiruvengadam, M.; Rebezov, M.; Shariati, M.A.; Lorenzo, J.M.; et al. Antioxidant, Anti-Tumour, and Anticoagulant Activities of Polysaccharide from Calocybe indica (APK2). Antioxidants 2022, 11, 1694. https://doi.org/10.3390/antiox11091694
https://www.mdpi.com/2076-3921/11/9/1694

162. Safety of Medicinal Mushrooms in Patients With Cancer November 14, 2017,  Oncology Nursing Society
https://www.ons.org/publications-research/voice/news-views/11-2017/safety-medicinal-mushrooms-patients-cancer

163. MedlinePlus, Reishi Mushroom, 08/16/2022,
https://medlineplus.gov/druginfo/natural/905.html

164. Jakopovich I. New dietary supplements from medicinal mushrooms: Dr Myko San--a registration report. Int J Med Mushrooms. 2011;13(3):307-13. doi: 10.1615/intjmedmushr.v13.i3.110. PMID: 22135883.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22135883/

165. Roda, Elisa, et al. "From a medicinal mushroom blend a direct anticancer effect on triple-negative breast cancer: a preclinical study on lung metastases." Molecules 25.22 (2020): 5400.
Google Scholar

166. De Luca, Fabrizio, et al. "Fighting secondary triple-negative breast cancer in cerebellum: a powerful aid from a medicinal mushrooms blend." Biomedicine & Pharmacotherapy 159 (2023): 114262.
Google Scholar

167. Abdullah, E.; Abidin, N.Z.; Abdullah, N. Cytotoxic Proteins from King Tuber Oyster Medicinal Mushroom, Pleurotus Tuber-Regium (Agaricomycetes), Sclerotium against Human MDA-MB-231 Breast Cancer Cells. Int. J. Med. Mushrooms 2022, 24, 27–40
Google Scholar

168. Wong JH, Ng TB, Chan HHL, Liu Q, Man GCW, Zhang CZ, Guan S, Ng CCW, Fang EF, Wang H, Liu F, Ye X, Rolka K, Naude R, Zhao S, Sha O, Li C, Xia L. Mushroom extracts and compounds with suppressive action on breast cancer: evidence from studies using cultured cancer cells, tumor-bearing animals, and clinical trials. Appl Microbiol Biotechnol. 2020 Jun;104(11):4675-4703. doi: 10.1007/s00253-020-10476-4. Epub 2020 Apr 9. PMID: 32274562.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32274562/

169. Cai H, Li J, Gu B, Xiao Y, Chen R, Liu X, Xie X, Cao L. Extracts of Cordyceps sinensis inhibit breast cancer cell metastasis via down-regulation of metastasis-related cytokines expression. J Ethnopharmacol. 2018 Mar 25;214:106-112. doi: 10.1016/j.jep.2017.12.012. Epub 2017 Dec 15. PMID: 29253616.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29253616/

170.  Zhong C, Li Y, Li W, Lian S, Li Y, Wu C, Zhang K, Zhou G, Wang W, Xu H, Huang M, Katanaev V, Jia L, Lu Y. Ganoderma lucidum extract promotes tumor cell pyroptosis and inhibits metastasis in breast cancer. Food Chem Toxicol. 2023 Apr;174:113654. doi: 10.1016/j.fct.2023.113654. Epub 2023 Feb 8. PMID: 36758785.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36758785/

171. Martínez-Montemayor, Michelle M., et al. "Ganoderma lucidum (Reishi) inhibits cancer cell growth and expression of key molecules in inflammatory breast cancer." Nutrition and cancer 63.7 (2011): 1085-1094.
Google Scholar

172. Zhang Y, Sun D, Meng Q, Guo W, Chen Q, Zhang Y. [Corrigendum] Grifola frondosa polysaccharides induce breast cancer cell apoptosis via the mitochondrial-dependent apoptotic pathway. Int J Mol Med. 2022 Nov;50(5):136. doi: 10.3892/ijmm.2022.5192. Epub 2022 Sep 21. Erratum for: Int J Mol Med. 2017 Oct;40(4):1089-1095. doi: 10.3892/ijmm.2017.3081. PMID: 36129150; PMCID: PMC9559173.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9559173/

173. Hseu, You-Cheng, et al. "Antrodia salmonea suppresses invasion and metastasis in triple-negative breast cancer cells by reversing EMT through the NF-κB and Wnt/β-catenin signaling pathway." Food and Chemical Toxicology 124 (2019): 219-230.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30529123/

174. Karnofsky Performance Status Scale, Jan 19, 2023, WebMD, Buck Christensen; Buck Christensen 
https://emedicine.medscape.com/article/2172510-overview?form=fpf

175. Survey Finds Brain Health is a Top Priority for Americans a woman smiling at the camera By Paula Croxson, Ph.D. Dana Foundation
https://dana.org/article/survey-finds-brain-health-is-a-top-priority-for-americans/

176. Avan A, Hachinski V, the Brain Health Learn, Act Group. Brain health: Key to health, productivity, and well-being. Alzheimer's Dement. 2022; 18: 1396–1407. https://doi.org/10.1002/alz.12478
https://alz-journals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/alz.12478

177. World Health Organisation’s Global Health Estimates reveal dementia as a top three cause of death in Europe, Alzheimer Europe, 09/12/2020
https://www.alzheimer-europe.org/news/world-health-organisations-global-health-estimates-reveal-dementia-top-three-cause-death?language_content_entity=en

178. ReFaey K, Tripathi S, Grewal SS, Bhargav AG, Quinones DJ, Chaichana KL, Antwi SO, Cooper LT, Meyer FB, Dronca RS, Diasio RB, Quinones-Hinojosa A. Cancer Mortality Rates Increasing vs Cardiovascular Disease Mortality Decreasing in the World: Future Implications. Mayo Clin Proc Innov Qual Outcomes. 2021 Jun 8;5(3):645-653. doi: 10.1016/j.mayocpiqo.2021.05.005. PMID: 34195556; PMCID: PMC8240359.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8240359/

179. Alzheimer's Disease Facts and Figures, Alzheimer's Association
https://www.alz.org/alzheimers-dementia/facts-figures

180.  Lewis JE, Poles J, Shaw DP, et al. The effects of twenty-one nutrients and phytonutrients on cognitive function: A narrative review. Journal of Clinical and Translational Research. 2021 Aug;7(4):575-620. PMID: 34541370; PMCID: PMC8445631.
https://europepmc.org/article/MED/34541370

181. Yiannopoulou KG, Papageorgiou SG. Current and Future Treatments in Alzheimer Disease: An Update. J Cent Nerv Syst Dis. 2020 Feb 29;12:1179573520907397. doi: 10.1177/1179573520907397. PMID: 32165850; PMCID: PMC7050025.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7050025/

182. 22 August, 2024,  RightCare dementia scenario, NHS England
https://www.england.nhs.uk/long-read/rightcare-dementia-scenario/

183. Neuroscience, Brain Health and Nutrients, Clinical Education
https://www.clinicaleducation.org/brain-health/neuroscience-brain-health-and-nutrients/

184. Stamets P, Zwickey H. Medicinal Mushrooms: Ancient Remedies Meet Modern Science. Integr Med (Encinitas). 2014 Feb;13(1):46-7. PMID: 26770081; PMCID: PMC4684114.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4684114/

185.  Zhang S, Zhang S, Tomata Y, et al. Mushroom Consumption and Incident Dementia in Elderly Japanese: The Ohsaki Cohort 2006 Study. Journal of the American Geriatrics Society. 2017 Jul;65(7):1462-1469. DOI: 10.1111/jgs.14812. PMID: 28295137.
https://europepmc.org/article/MED/28295137

186.  Yin Z, Chen J, Zhang J, et al. Dietary Patterns Associated with Cognitive Function among the Older People in Underdeveloped Regions: Finding from the NCDFaC Study. Nutrients. 2018 Apr;10(4):E464. DOI: 10.3390/nu10040464. PMID: 29642510; PMCID: PMC5946249.
https://europepmc.org/article/MED/29642510

187. Shang X, Hodge AM, Hill E, Zhu Z, He M. Associations of Dietary Pattern and Sleep Duration with Cognitive Decline in Community-Dwelling Older Adults: A Seven-Year Follow-Up Cohort Study. J Alzheimers Dis. 2021;82(4):1559-1571. doi: 10.3233/JAD-201329. PMID: 34180411.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34180411/

188. Sabaratnam V, Kah-Hui W, Naidu M, Rosie David P. Neuronal health - can culinary and medicinal mushrooms help? J Tradit Complement Med. 2013 Jan;3(1):62-8. doi: 10.4103/2225-4110.106549. PMID: 24716157; PMCID: PMC3924982.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3924982/

189. Stephen McMahon, Beth Murinson, CHAPTER 25 - Therapeutic Potential of Neurotrophic Factors, Editor(s): Stephen Waxman, From Neuroscience To Neurology, Academic Press, 2005, Pages 419-431, ISBN 9780127389035, https://doi.org/10.1016/B978-012738903-5/50026-6.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B9780127389035500266

190. Ganesan, Anusiya & Udayakumar, Gowthama Prabu & Yamini, N & Sivarajasekar, N. & K, Rambabu & Govindan, Bharath & Banat, Fawzi. (2021). A review of the therapeutic and biological effects of edible and wild mushrooms. Bioengineered. 12. 10.1080/21655979.2021.2001183.
https://www.researchgate.net/publication/355953195_A_review_of_the_therapeutic_and_biological_effects_of_edible_and_wild_mushrooms

191.  Mushrooms magnify memory by boosting nerve growth, 10 February 2023, The University of Queensland
https://www.uq.edu.au/news/article/2023/02/mushrooms-magnify-memory-boosting-nerve-growth-0

192. Eik LF, Naidu M, David P, Wong KH, Tan YS, Sabaratnam V. Lignosus rhinocerus (Cooke) Ryvarden: A Medicinal Mushroom That Stimulates Neurite Outgrowth in PC-12 Cells. Evid Based Complement Alternat Med. 2012;2012:320308. doi: 10.1155/2012/320308. Epub 2011 Dec 6. PMID: 22203867; PMCID: PMC3235797.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3235797/

193. Khodosevich, K., Monyer, H. Signaling involved in neurite outgrowth of postnatally born subventricular zone neurons in vitro. BMC Neurosci 11, 18 (2010). https://doi.org/10.1186/1471-2202-11-18
https://bmcneurosci.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2202-11-18

194. Miller KE and Suter DM (2018) An Integrated Cytoskeletal Model of Neurite Outgrowth. Front. Cell. Neurosci. 12:447. doi: 10.3389/fncel.2018.00447
https://www.frontiersin.org/journals/cellular-neuroscience/articles/10.3389/fncel.2018.00447/full

195. Szućko-Kociuba I, Trzeciak-Ryczek A, Kupnicka P, Chlubek D. Neurotrophic and Neuroprotective Effects of Hericium erinaceus. Int J Mol Sci. 2023 Nov 3;24(21):15960. doi: 10.3390/ijms242115960. PMID: 37958943; PMCID: PMC10650066.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10650066/

196. Aloe L, Rocco ML, Balzamino BO, Micera A. Nerve Growth Factor: A Focus on Neuroscience and Therapy. Curr Neuropharmacol. 2015;13(3):294-303. doi: 10.2174/1570159x13666150403231920. PMID: 26411962; PMCID: PMC4812798.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4812798/

197. Capossela, L.; Gatto, A.; Ferretti, S.; Di Sarno, L.; Graglia, B.; Massese, M.; Soligo, M.; Chiaretti, A. Multifaceted Roles of Nerve Growth Factor: A Comprehensive Review with a Special Insight into Pediatric Perspectives. Biology 2024, 13, 546. https://doi.org/10.3390/biology13070546
https://www.mdpi.com/2079-7737/13/7/546

198.  Zhang, Y., Chen, H., Li, R. et al. Amyloid β-based therapy for Alzheimer’s disease: challenges, successes and future. Sig Transduct Target Ther 8, 248 (2023). https://doi.org/10.1038/s41392-023-01484-7
https://www.nature.com/articles/s41392-023-01484-7

199. Murphy MP, LeVine H 3rd. Alzheimer's disease and the amyloid-beta peptide. J Alzheimers Dis. 2010;19(1):311-23. doi: 10.3233/JAD-2010-1221. PMID: 20061647; PMCID: PMC2813509.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2813509/

200. Ancient medicine could hold the key to dementia treatment, The University of Queensland
https://stories.uq.edu.au/research/2023/ancient-medicine-could-hold-key-to-dementia-treatment/index.html

201. Fear of dementia overtakes cancer for older Australians, as new study looks at lifestyle and diet options By medical reporter Sophie Scott and the Specialist Reporting Team's Brooke Wylie, Mon 25 Nov 2019, ABC News
https://www.abc.net.au/news/2019-11-26/dementia-lifestyle-exercise-diet-options-give-hint-at-prevention/11722796

202.  Dementia tsunami: Alzheimer's and other dementias to triple by 2050 3 September 2015, University of Sydney
https://www.sydney.edu.au/news-opinion/news/2015/09/03/the-dementia-tsunami--alzheimer-s-disease-and-other-dementias-ex.html

203. Riley RJ, Burgener S, Buckwalter KC. Anxiety and stigma in dementia: a threat to aging in place. Nurs Clin North Am. 2014 Jun;49(2):213-31. doi: 10.1016/j.cnur.2014.02.008. PMID: 24846469; PMCID: PMC4032087.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4032087/

204.      Fear of Alzheimer's disease in the French population: impact of age and proximity to the disease     Cantegreil-Kallen, Inge et al.     International Psychogeriatrics, Volume 24, Issue 1, 108 - 116
https://www.intpsychogeriatrics.org/article/S1041-6102(24)02120-3/fulltext

205.  (2014), 2014 Alzheimer's disease facts and figures. Alzheimer's & Dementia, 10: e47-e92. https://doi.org/10.1016/j.jalz.2014.02.001
https://alz-journals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1016/j.jalz.2014.02.001

206. Watson R, Sanson-Fisher R, Bryant J, Mansfield E. Dementia is the second most feared condition among Australian health service consumers: results of a cross-sectional survey. BMC Public Health. 2023 May 12;23(1):876. doi: 10.1186/s12889-023-15772-y. PMID: 37173717; PMCID: PMC10176813.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10176813/

207. Fear of diseases among people over 50 years of age: A survey, Martin Bystad, Ole Grønli, Camilla Lilleeggen & Per M. Aslaksen  Last updated: 16.11.19  Published: 11.12.16, Psykologisk.no
https://psykologisk.no/sp/2016/12/e19/

208. Dementia ‘more feared than cancer’ by older patients  04 August, 2014    By The Press Association, Nursing Times
https://www.nursingtimes.net/older-peoples-nursing/dementia-more-feared-than-cancer-by-older-patients-04-08-2014/

209.  Over half of people fear dementia diagnosis, 62 per cent think it means 'life is over' Friday 13 May 2016, Alzheimer's Society
https://www.alzheimers.org.uk/news/2024-11-22/over-half-people-fear-dementia-diagnosis-62-cent-think-it-means-life-over

210.  The later stage of dementia, Alzheimer's Society,
https://www.alzheimers.org.uk/about-dementia/symptoms-and-diagnosis/how-dementia-progresses/later-stages-dementia

 

Οι 3 πιο συχνές ερωτήσεις
 - Ανησυχώ για την άνοια. Θα φανούν χρήσιμα;
- Αφού είναι τόσο ευεργετικά, γιατί είναι άγνωστα;
 - Ποιο είναι το μυστικό για μέγιστα οφέλη;

Όλες οι ερωτήσεις

 - Τί είναι τα φαρμακευτικά μανιτάρια;
 - Ποιες είναι λειτουργίες τους;
 - Ποιοι είναι οι 10 συνηθέστεροι λόγοι χρήσης τους;
 - Λαμβάνω φαρμακευτική αγωγή. Να την διακόψω και να ξεκινήσω τα φαρμακευτικά μανιτάρια;
 - Λαμβάνω φαρμακευτική αγωγή. Μπορώ να τα καταναλώσω;
 - Έχουν αντιπηκτικές ιδιότητες;
 - Προσφέρουν αποτελέσματα σε αυτοάνοσα;
 - Είναι χρήσιμα στον HIV;
 - Μπορούν να βοηθήσουν στον καρκίνο του μαστού;
 - Βοηθούν σε ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία;
 - Κάνω ομοιοπαθητική. Μπορώ να τα καταναλώσω;
 - Ρώτησα τον ιατρό μου για τα φαρμακευτικά μανιτάρια και απάντησε ότι "δεν ασχολείται με γιατροσόφια"
 - Είναι ακριβά;
 - Βρήκα χύμα. Να τα αγοράσω;
 - Έχουν παρενέργειες;
 - Η μακροχρόνια λήψη τους είναι επιβλαβής;
 - Ποιος ακριβώς είναι ο μηχανισμός δράσης τους;
 - Που μπορώ να τα αγοράσω;
 - Η επιλογή παραγωγού ή εταιρείας είναι σημαντική;

 - Μετά από πόσο χρονικό διάστημα θα δω αποτελέσματα;
 - Πότε πρέπει να τα λαμβάνω; Πριν ή μετά το γεύμα;
 - Μπορώ να τα λαμβάνω όποια ώρα θέλω;
 - Πρέπει να τα λαμβάνω την ίδια ώρα;
 - Μπορώ να χρησιμοποιήσω 2 ή περισσότερα;
 - Ποια είναι η βέλτιστη δοσολογία;
 - Ποιος είναι ο βέλτιστος τρόπος λήψης; εφάπαξ ή τμηματικά;
 - Μπορώ να τα προσθέσω στον καφέ, στο τσάι ή στο σμούθι;
 - Σε τι μορφές διατίθενται;
 - Ποια είναι η καλύτερη μορφή λήψης;
 - Ποια είναι τα πλεονεκτήματα από την ταμπλέτα ή την κάψουλα έναντι της σκόνης;
 - Εάν τα διακόψω, τί θα συμβεί στον οργανισμό μου;
 - Τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι το ίδιο με τα μαγικά μανιτάρια;
 - Πότε μπορεί ένα παιδί να τα λάβει;
 - Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, επιτρέπονται;
 - Κατά την διάρκεια της γαλουχίας, επιτρέπονται;

Έχεις άλλες ερωτήσεις;

Επικοινώνησε μαζί μου τώρα!

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Τί είναι τα φαρμακευτικά μανιτάρια;
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των Η.Π.Α. (1):
"τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι μανιτάρια που χρησιμοποιούνται ως φάρμακο" (τελευταία προσπέλαση: 6/1/2025).

Τα φαρμακευτικά μανιτάρια περιέχουν συστατικά, τα οποία είναι βιολογικώς ενεργά (2), προσφέρουν σημαντικά οφέλη για την υγεία, παρουσιάζουν ένα ευρύ φάσμα από πολύτιμες επιδράσεις και φαρμακολογικές δραστικότητες (3, 4) και βοηθούν στη συνολική ανάπτυξη και εξέλιξη του σώματος μας (125).
Τα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν χαρακτηριστεί ως "πολύτιμοι βιολογικοί πόροι" (126) έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών (89) και έχουν ερευνηθεί εκτενώς τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η μεγάλη δεξαμενή προκαταρκτικών μελετών καθώς και οι κλινικές μελέτες, μάς υπόσχονται θαυματουργούς φυσικούς παράγοντες (127).
Από τα 14.000 είδη μανιταριών, περίπου τα 2.000 είναι βρώσιμα και μόνο τα 270 αναφέρονται ως φαρμακευτικά (122, 123) εκ των οποίων τα σημαντικότερα είναι 25 (124).
Τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι από τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα αντικαρκινικά φυσικά προϊόντα με δεδομένα από ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές, υποδηλώνοντας πιθανά οφέλη στην αντιμετώπιση του καρκίνου (5). Στη δεκαετία του 1960, η καλβασίνη ήταν το πιο συχνά αναφερόμενο φυσικό προϊόν που απομονώθηκε από φαρμακευτικά μανιτάρια και χρησιμοποιήθηκε ευρέως σε πολλά εργαστήρια ως αντικαρκινικός παράγοντας (94)

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Ποιες είναι λειτουργίες των φαρμακευτικών μανιταριών;
Όπως αναφέρει μία μελέτη που διερεύνησε την προφυλακτική ή θεραπευτική δράση τους κατά του κορωναϊού "τα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν τεκμηριωμένη δράση ενάντια σε διάφορες ασθένειες" (23).

Στην επιστημονική βιβλιογραφία αναφέρεται ότι οι φαρμακευτικές και θεραπευτικές λειτουργίες τους ξεπερνούν τις 130 !

Ενδεικτικά, να αναφέρω ορισμένες εξ'αυτών:
1. ανοσορυθμιστικές (64, 103), αντιοξειδωτικές (2, 104-106) και αντιφλεγμονώδεις (3, 23),
2. αντιαλλεργικές (3, 66, 107), αντιδιαβητικές (1081-10) και αντιμικροβιακές (111, 112),
3. ηπατοπροστατευτικές (114) και νευροπροστατευτικές (115-120).

Ειδικά για τα οφέλη στο ανοσοποιητικό έχουν χαρακτηριστεί ως "αξιοσημείωτη πηγή φυσικών ανοσορυθμιστών" (65), ενώ μία μελέτη υποστήριξε την χρήση τους στις φαρμακευτικές βιομηχανίες ως φυσικούς αντιδιαβητικούς παράγοντες (110).
Όσον αφορά την αντιμικροβιακή δράση, σε ιστοσελίδα από το Υπουργείο Γεωργίας των Η.Π.Α αναφέρεται ότι "πολλοί αντιμικροβιακοί παράγοντες έχουν αναπτυχθεί από συστατικά μανιταριών για την προστασία των καλλιεργειών" (113).
Σχετικά με το ήπαρ, το ενδιαφέρον υπάρχει ήδη από την δεκαετία του 1950, με 2 σχετικές δημοσιεύσεις "Η μυκοθεραπεία στην κίρρωση του ήπατος" (101) και "Η μυκοθεραπεία σε παθήσεις του ήπατος και των χοληφόρων οδών" (128).

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Ποιοι είναι οι 10 συνηθέστεροι λόγοι χρήσης των φαρμακευτικών μανιταριών;
Οι 10 πιο συνηθισμένοι λόγοι χρήσης, για τους οποίους μάλιστα υπάρχει επιστημονική υποστήριξη από ανθρώπινες μελέτες, είναι οι εξής:
1. Εγκεφαλική λειτουργία: Αλτσχάιμερ, άνοια, μνήμη
2. Απώλεια βάρους
3. Διαταραχές ύπνου
4. Ψυχική Υγεία: άγχος, κατάθλιψη, σχιζοφρένεια
5. Γονιμότητα, λίμπιντο
6. Θυρεοειδής (Γκρέιβς, χασιμότο)
7. Νεφρά: αιμοκάθαρση, νεφρική ανεπάρκεια, νεφρίτιδα λύκου
8. Καρδιά: αθηροσκλήρωση, αρρυθμίες, έμφραγμα, θρόμβωση, κολπική μαρμαρυγή, σταθερή στηθάγχη, στεφανιαία νόσος, τριγλυκερίδια, υπέρταση, χοληστερόλη
9. Καρκίνος
10. Αθλητισμός.
Δες την αναλυτική λίστα με τους 100+ λόγους.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Αφού τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι τόσο ευεργετικά, γιατί είναι άγνωστα;
Μόνο άγνωστα δεν είναι !
Απεναντίας πλέον είναι ιδιαίτερα δημοφιλή, όπως αναγνωρίζεται και στην επιστημονική βιβλιογραφία (73-80, 85, 86, 88, 89, 91), και η δημοτικότητα τους σχετίζεται άμεσα με την επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη (122).
Τα φαρμακευτικά μανιτάρια δεν είναι καινούργια, απλά είναι καινούργια για πολλούς ανθρώπους. Βέβαια, ειδικά στην Ελλάδα δεν θα έπρεπε να ήταν άγνωστα διότι, όπως αναφέρει και ένας αμερικανός επιδημιολόγος, "οι Έλληνες ιατροί τα χρησιμοποιούσαν πριν από περίπου 2.300 χρόνια" (90).

Ενδεικτικά, αναφέρω 14 επιχειρήματα ώστε να υποστηρίξω τον ισχυρισμό ότι δεν είναι άγνωστα:
1. Αρχικά, να αναφέρω ότι για τα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν δημιουργηθεί εξειδικευμένα επιστημονικά περιοδικά για να διερευνήσουν τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες (86). Συνεπώς, όχι μόνο δεν είναι άγνωστα αλλά το ακριβώς αντίθετο: είναι τόσο εδραιωμένα ώστε έχουν και εξειδικευμένα περιοδικά.
Ας υποθέσουμε, όμως, ότι όντως τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι άγνωστα. Ακόμα και εάν ίσχυε αυτό, οι ενδείξεις τους αφορούν ένα ιδιαίτερα μεγάλο κοινό, το οποίο σημαίνει ότι είναι σε θέση να φανούν χρήσιμα σε πολλούς ανθρώπους. Δείτε την παράγραφο "10 λόγοι χρήσης με επιστημονική τεκμηρίωση".

2. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Google, μόνο στην Ελλάδα - δεν συνεκτιμώ καν το παγκόσμιο ενδιαφέρον - γίνονται κάθε μήνα χιλιάδες αναζητήσεις, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πλέον περισσότερες από 10 εταιρείες που προμηθεύουν τα ελληνικά φαρμακεία και βιολογικά καταστήματα με συναφή συμπληρώματα διατροφής.

3. Βέβαια, όταν πρωτοξεκίνησα το 2012, ναι, ήταν άγνωστα.
Ωστόσο, από το 2014 - όταν δέχθηκα την 1η επικοινωνία από ιατρό που ήθελε φαρμακευτικά μανιτάρια για τον ίδιο, τους γονείς του και στην συνέχεια ένα μέλος της οικογένειας του που αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα Υγείας - τα πράγματα μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει άρδην.
Συχνά δέχομαι e-mail ή κλήσεις από ανθρώπους για συμβουλευτική υποστήριξη, όπου με ενημερώνουν ότι το τάδε ή το δείνα φαρμακευτικό μανιτάρι το ξεκινούν κατ'όπιν σύστασης ιατρού.

4. Στις μέρες μας, γράφοντας σε μία οποιαδήποτε μηχανή αναζήτησης την λέξη-κλειδί "φαρμακευτικά μανιτάρια" ή "medicinal mushrooms" θα διαπιστώσεις ότι τα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν προσελκύσει την προσοχή στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.

5. λειτουργικά τρόφιμα:
Τα φαρμακευτικά μανιτάρια ταξινομούνται ως λειτουργικά τρόφιμα (2).

6. Φυσικά φάρμακα:
Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα θρεπτικά συστατικά που λαμβάνονται από τα φαρμακευτικά μανιτάρια θεωρούνται φυσικά φάρμακα με πολύ λίγες παρενέργειες (155). Επίσης, τα μανιτάρια έχουν γίνει ελκυστικά ως πηγή για την ανάπτυξη φαρμάκων (124) και ίσως αξίζει να θυμόμαστε ότι περισσότερο από το 50% όλων των σύγχρονων κλινικών φαρμάκων είναι φυσικής προέλευσης (156).

7. Ολοκληρωμένη Ιατρική.
Αρχικά, τι είναι η Ολοκληρωμένη Ιατρική: σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των Η.Π.Α. η "Ολοκληρωμένη Ιατρική" συνδυάζει συμβατικές θεραπείες (όπως φάρμακα ή χειρουργεία) με συμπληρωματικές θεραπείες, οι οποίες όμως έχουν αποδειχθεί ασφαλείς και αποτελεσματικές (129).
Σε συνέντευξη στο Πανεπιστήμιο Αριζόνα, ο ιατρός Andrew Weil αναφέρει ότι στην Ολοκληρωμένη Ιατρική διδάσκουν τους/τις ιατρούς να χρησιμοποιούν φαρμακευτικά μανιτάρια (130).
Τοποθετήσεις και αναρτήσεις για την μυκοθεραπεία και τα φαρμακευτικά μανιτάρια ως μέρος της Ολοκληρωμένης Ιατρικής γίνονται ακόμα από πλήθος επιστημονικών φορέων. Ενδεικτικά, θα αναφέρω το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των Η.Π.Α. (1), στο Ηνωμένο Βασίλειο το Εθνικό Κέντρο Ολοκληρωμένης Ιατρικής με την ανάρτηση του "Η μαγεία των φαρμακευτικών μανιταριών" (131), και την Ολοκληρωμένη & Εξατομικευμένη Ιατρική με το εργαστήριο "Μυκοθεραπεία για την υγεία των γυναικών" (132), και την Βρετανική Εταιρεία Ολοκληρωμένης Ογκολογίας (137).
Επίσης, ογκολογικές κλινικές από διάφορες περιοχές ανά τον κόσμο εισάγουν στην φαρέτρα τους την Μυκοθεραπεία και τα φαρμακευτικά μανιτάρια, ενδεικτικά στην Ρωσία (133) και στην Ισπανία (134). Επιπρόσθετα, τοποθετήσεις γίνονται και από Νοσοκομείο Παίδων των ΗΠΑ (135), το Memorial Sloan Kettering Cancer Center (136), το Τμήμα Βετεράνων των ΗΠΑ (138), το Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον (139)

8. Προσαρμογόνα ή ανταπτογόνα [adaptogens]:
Ορισμένα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν προσαρμογόνες ιδιότητες (140-144).
Τα προσαρμογόνα έχουν ρυθμιστική δράση, ενεργοποιούν τις προστατευτικές ιδιότητες του σώματος, το προστατεύουν από την έκθεση του σε ακραίες συνθήκες και διεγείρουν τις αναγεννητικές διαδικασίες του σώματος (145).
Τα προσαρμογόνα αυξάνουν την συγκέντρωση, την απόδοση και την αντοχή κατά την διάρκεια κόπωσης (146). Επίσης, αυξάνουν την πνευματική εγρήγορση και την διαθεσιμότητα ενέργειας κατά την διάρκεια της ημέρας (147), ενώ έχουν εφαρμογές και στην δερματολογία, όπου ενισχύουν την αντίσταση και την προσαρμογή του δέρματος στο στρες (148), επιδιορθώνουν τον φραγμό του δέρματος, διατηρούν την ομοιόσταση του δέρματος, αναστέλλουν την φλεγμονή επιτυγχάνοντας τελικά την αντιμετώπιση δερματικών παθήσεων και την διατήρηση μιας υγιούς κατάστασης (149).
Ωστόσο, είναι κυρίως γνωστά για το ότι βοηθούν στην διαχείριση, στην καταπολέμηση και στην μείωση του στρες, αυξάνοντας την αντίσταση μας σε αυτό (146, 147, 150, 151) ρυθμίζοντας τα βασικά στοιχεία που εμπλέκονται σε παθολογίες που προκαλούνται από το στρες (152). Επιτρέπουν στον οργανισμό να εξουδετερώσει δυσμενείς φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς στρεσογόνους παράγοντες (147), αυξάνοντας την ικανότητα του να προσαρμοστεί, να αναπτύξει ανθεκτικότητα και να επιβιώσει σε συνθήκες στρες (153, 154).
Όπως αναφέρει και μία ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2017 "τα προσαρμογόνα είναι αδύνατο να περιγραφούν με την συμβατική έννοια της φαρμακολογίας" (154).

9. Τα φαρμακευτικά μανιτάρια θεωρούνται τρόφιμα νέας γενιάς (17). Μάλιστα, έχει προταθεί ότι μοιάζουν με μίνι-φαρμακευτικά εργοστάσια που παράγουν ενώσεις με θαυματουργές βιολογικές ιδιότητες (93).

10. Τα φαρμακευτικά μανιτάρια ταξινομούνται ως "(Δια)τροφοφάρμακα" ή "Διατροφοδραστικά" [Nutraceuticals]. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ασφάλειας Τροφίμων, είναι σε θέση να χρησιμοποιηθούν ως συμπληρώματα διατροφής λόγω της δράσης τους, η οποία προάγει την υγεία και προλαμβάνει τις ασθένειες (2).
«Nutraceutical» είναι μία σύγχρονη έννοια, από το συνδυασμό των λέξεων "Nutrition" και "Pharmaceutical".

11. Ίδρυση εξειδικευμένου επιστημονικού περιοδικού για τα φαρμακευτικά μανιτάρια: η ταχεία αύξηση του ενδιαφέροντος για τα φαρμακευτικά μανιτάρια συνοδεύεται από μεγάλο αριθμό διαφορετικών ερευνητικών ομάδων. Δημιουργήθηκε ειδικό περιοδικό, το Διεθνές Περιοδικό για τα Φαρμακευτικά Μανιτάρια, ώστε αφενός να συγκεντρώσει όλες τις πληροφορίες σε αυτόν τον συναρπαστικό και διευρυνόμενο τομέα και αφετέρου να ενημερώνει για τις πιο πρόσφατες εξελίξεις (87).

12. Η παγκόσμια αγορά φαρμακευτικών μανιταριών έχει απλά εκτιναχθεί:
το 2024 αποτιμήθηκε σε 5,81 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί την επόμενη δεκαετία, και να αυξηθεί σε 13,67 δισεκατομμύρια δολάρια το 2034 (14), δηλαδή παρόμοιο μέγεθος με το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο (58), αν και άλλες πηγές αναφέρουν η παγκόσμια αγορά φαρμακευτικών μανιταριών προβλέπεται να φθάσει τα 83 ακόμα και τα 163 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι τις αρχές του δεκαετίας του 2030 (95, 96).

13. Διενεργούνται ειδικά συνέδρια για τα φαρμακευτικά μανιτάρια (86) και αυξάνεται συνεχώς η τοποθέτηση από Πανεπιστήμια και άλλους επιστημονικούς φορείς, καθώς και τα προγράμματα αξιοποίησης τους από κυβερνήσεις, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα με εκπαίδευση (39) και οικονομική ενίσχυση (40).

Ως εκ τούτου, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι αφενός αυξάνεται η δημοτικότητα τους (41) και αφετέρου υπάρχει παγκοσμίως μια έξαρση του επιστημονικού ενδιαφέροντος για την ευεργετικές επιδράσεις από τα φαρμακευτικά μανιτάρια (3, 42, 86, 89, 90, 92, 93, 97, 98).

14. επιστημονική έρευνα για τα φαρμακευτικά μανιτάρια: Οι επιστήμονες ξεκίνησαν να ενδιαφέρονται για την μυκοθεραπεία ήδη από την δεκαετία του 1940 ! (99-102). Υπάρχουν εκτεταμένες κλινικές μελέτες για τα φαρμακευτικά μανιτάρια (41) και τουλάχιστον 84 χώρες είναι ενεργές στον τομέα της έρευνας (43), συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδος (44-57, 81, 82).
Όταν ήδη από το 2014, ένας παγκοσμίου φήμης μυκητολόγος έγραφε ότι "βρισκόμαστε σε μια ταχέως αναδυόμενη επιστημονική επανάσταση στα φαρμακευτικά μανιτάρια", προφανώς ήξερε τι έγραφε.
Το 2024, για την μυκοθεραπεία και ορισμένα από τα βασικότερα φαρμακευτικά μανιτάρια έγιναν 1.654 (!) επιστημονικές δημοσιεύσεις, δηλαδή κατά μέσο όρο σχεδόν 5 νέες δημοσιεύσεις ΚΑΘΕ μέρα. Και αυτός ο αριθμός αφορά ΜΟΝΟ την Αμερικάνικη Ιατρική Βιβλιοθήκη (Pubmed.gov) και ΜΟΝΟ μελέτες στην αγγλική γλώσσα. Δεν συνεκτίμησα άλλες μεγάλες βιβλιοθήκες (π.χ. Cochrane, Embase, ScienceDirect, Web of Science), πόσο μάλλον τις άλλες γλώσσες (π.χ. η Ιαπωνία, η Κίνα και η Ρωσία έχουν σημαντικό αριθμό νέων δημοσιεύσεων κάθε χρόνο, ιδίως η Ιαπωνία και η Κίνα όπου είναι στην κουλτούρα τους εδώ και αιώνες. Όπως είναι σε εμάς το ελαιόλαδο, το ίδιο είναι για την Ιαπωνία και την Κίνα τα φαρμακευτικά μανιτάρια).
Προσωπικά, μου είναι πλέον αδύνατον να διαβάζω όλες τις νέες μελέτες και για αυτόν τον λόγο - με την χρήση κατάλληλων φίλτρων - επιλέγω μόνο τις καλύτερες ώστε αφενός να μην χάνω τις πρόσφατες εξελίξεις και αφετέρου να είναι βιώσιμη η τακτική παρακολούθηση των καινούργιων δεδομένων.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Λαμβάνω φαρμακευτική αγωγή. Να την διακόψω και να ξεκινήσω τα φαρμακευτικά μανιτάρια;
Όχι.
Κατά την έναρξη των φαρμακευτικών μανιταριών ΠΟΤΕ δεν διακόπτουμε την φαρμακευτική αγωγή.

Τα φαρμακευτικά μανιτάρια χρειάζονται κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα μέχρι να δράσουν στον οργανισμό.
Μετά από λίγες εβδομάδες (σε ορισμένες περιπτώσεις είναι εφικτό ακόμα και σε λίγες μέρες π.χ. νευραλγία τριδύμου), όπου τα συμπτώματα μας θα αρχίσουν σταδιακά να βελτιώνονται, τότε, ναι, μπορούμε προοδευτικά να μειώσουμε την φαρμακευτική αγωγή.

Βέβαια, αυτό θα γίνει ΜΟΝΟ με την σύμφωνη γνώμη του/της ιατρού μας.
Πότε δεν τροποποιούμε την φαρμακευτική αγωγή χωρίς την συγκατάθεση τους.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Λαμβάνω φαρμακευτική αγωγή. Μπορώ να καταναλώσω φαρμακευτικά μανιτάρια;
Ναι.
Τα φαρμακευτικά μανιτάρια :
 - ενισχύουν την αποτελεσματικότητα της εκάστοτε φαρμακευτικής αγωγής (με αποτέλεσμα να επιτρέπεται η μείωση της δοσολογίας της),
ή/και
 - μειώνουν τις παρενέργειες των φαρμάκων (με αποτέλεσμα να βελτιώνεται η ποιότητα ζωής των ασθενών). 
Για του λόγου το αληθες, παραθέτω μία ενδεικτική πηγή για μία κατηγορία φαρμάκων (9).

Όπως αναφέρει και μία ανασκόπηση της επιστημονικής βιβλιογραφίας:
"οι άνθρωποι άτομα που λαμβάνουν φάρμακα ή βότανα θα πρέπει να είναι προσεκτικοί όταν χρησιμοποιούν μανιτάρια λόγω της πιθανότητας αλληλεπιδράσεων" (10).
Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, κατά την πρώτη συνεδρία είναι πολύ σημαντικό να γίνεται λεπτομερής καταγραφή των φαρμάκων και άλλων βοτάνων που τυχόν λαμβάνονται παράλληλα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει απολύτως κανένα πρόβλημα διότι:
 - αφενός σημαντικός αριθμός ανθρώπινων μελετών έχει διενεργηθεί χορηγώντας φαρμακευτικά μανιτάρι μαζί με την εκάστοτε φαρμακευτική αγωγή, και
 - αφετέρου η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που παρακολουθώ λαμβάνει 1, 2 ακόμα και 5 διαφορετικά φάρμακα.

Το ίδιο ισχύει και για τα βότανα ή άλλα συμπληρώματα διατροφής.

Όπως αναφέρεται και στο βιβλίο Μανιτάρια με θεραπευτικές δυνατότητες, "τα φαρμακευτικά μανιτάρια φροντίζουν την υγεία με ελάχιστες ανεπιθύμητες ενέργειες και αντενδείξεις" (115).

Έχοντας γράψει αυτά, υπάρχουν 2 περιπτώσεις, στις οποίες χρειάζεται να λαμβάνεται προσοχή:
 - όταν επίκειται χειρουργείο, και
 - σε μεταμόσχευση οργάνων όπου χορηγείται ανοσοκατασταλτική αγωγή.
Σε αυτές τις 2 περιπτώσεις, θα σύστηνα πλήρη διακοπή, τουλάχιστον 7 μέρες πριν, αν όχι 14 μέρες (11).
Μετά το χειρουργείο, τα φαρμακευτικά μανιτάρια μπορούν να ληφθούν επικουρικά ώστε να επιταχύνουν την αποκατάσταση, αν και κάθε περίπτωση χρειάζεται να αξιολογείται μεμονωμένα.

Σε κάθε περίπτωση, λόγω του ότι κάθε περίπτωση διαφέρει, εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, πριν προμηθευτείτε φαρμακευτικά μανιτάρια ρωτήστε την/τον ιατρό σας. Παράλληλα μπορεί να γίνει έλεγχος και από την πλευρά μου.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Τα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν αντιπηκτικές ιδιότητες;
Κάποια είδη, ναι, έχουν αντιπηκτικές ιδιότητες (157-163).

Αυτό το έχω διαπιστώσει και στην πράξη, όπου αρκετές φορές έχω λάβει αναφορές από ασθενείς ότι κατάφεραν να μειώσουν - σε κάποιο βαθμό - την αντιπηκτική αγωγή που είχε συνταγογραφηθεί από ιατρό.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Τα φαρμακευτικά μανιτάρια δρουν ευεργετικά σε αυτοάνοσες παθήσεις;
Ναι.
Τα αποτελέσματα τους προκύπτουν μέσω διαφόρων μηχανισμών, εκ των οποίων ένας από τους βασικότερους είναι η ανοσορύθμιση, η οποία είναι πολύ καλά τεκμηριωμένη. Είναι αδύνατο να παραθέσω το σύνολο της επιστημονικής βιβλιογραφίας και για αυτόν τον λόγο ακολουθούν ορισμένες ενδεικτικές ανασκοπήσεις της επιστημονικής βιβλιογραφίας που υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό:
 - Σύμφωνα με ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2022 στο επιστημονικό περιοδικό Η Ανακάλυψη Φαρμάκων Σήμερα, έχουν αναφερθεί περισσότερες από 130 φαρμακευτικές επιδράσεις των μανιταριών, συμπεριλαμβανομένης της ανοσορύθμισης (59).
 - Ανασκόπηση του 2021 στο επιστημονικό περιοδικό Αυτοανοσία αναφέρει ότι "συγκεκριμένες ενώσεις είναι υπεύθυνες για τις περισσότερες από τις βιολογικές επιδράσεις των μανιταριών, ιδίως όσον αφορά τις ανοσορυθμιστικές" (60).
 - Ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2020 στο επιστημονικό περιοδικό Σύνορα στην Φαρμακολογία έκανε μια επισκόπηση των κλινικών στοιχείων των φαρμακευτικών μανιταριών και διαπίστωσε "θετικές επιδράσεις στην ανοσορύθμιση" (61).
 - Ανασκόπηση του 2023 αναφέρει ότι "τα μανιτάρια έχουν ένα ευρύ φάσμα φαρμακολογικών δράσεων, συμπεριλαμβανομένης της ανοσορύθμισης" (62)
 - Σύμφωνα με ανασκόπηση του 2017 στο επιστημονικό περιοδικό Φαρμακευτική Τροφή "τα μανιτάρια φαίνεται να έχουν πολλά οφέλη, τα οποία συμπεριλαμβάνουν την ρύθμιση του ανοσοποιητικού (63).
 - Κλείνοντας, σύμφωνα με ανασκόπηση του 2020 "τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι μια σημαντική πηγή φυσικών ανοσορυθμιστών" (64).

"Ανοσορύθμιση" σημαίνει ότι ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό να λειτουργεί εντός των φυσιολογικών ορίων:
 - είτε αυτό ΥΠΟλειτουργεί,
 - είτε ΥΠΕΡλειτουργεί,
ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες του οργανισμού.

Ορισμένοι άνθρωποι, μεταξύ αυτών και επαγγελματίες Υγείας, δεν κατανοούν αυτόν τον μηχανισμό και πιστεύουν - εσφαλμένα - ότι τα φαρμακευτικά μανιτάρια δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε αυτοάνοσα.

Το ακριβώς αντίθετο ισχύει.
Τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι ευεργετικά στα αυτοάνοσα.

Ενδεικτικά, παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από μία ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2024 (65):
"τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι σε θέση να βοηθήσουν στην ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος:
 - είτε ενισχύοντας,
 - είτε καταστέλλοντας
την δραστηριότητά του, ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες του σώματος".

Συμπληρωματικά, παραθέτω και απόσπασμα από ανάρτηση στην ιστοσελίδα φημισμένου κέντρου για τον καρκίνο (Memorial Sloan Kettering Cancer Center):
«διπλή επίδραση», το οποίο σημαίνει ότι η δράση ήταν ταυτόχρονα ανοσοΔΙΕΓΕΡΤΙΚΗ και ανοσοΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΗ (71).

Αυτός ο, αν μη τι άλλο, εντυπωσιακός μηχανισμός αποτελεί έναν ακόμα λόγο για τον οποίο τα φαρμακευτικά μανιτάρια αποτελεί πολύτιμη προσθήκη σε κάθε διατροφή, και εξηγεί σε μεγάλο βαθμό πάνω σε ποια βάση τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι ευεργετικά :
 - τόσο σε παθήσεις, στις οποίες το ανοσοποιητικό έχει πληγεί και ΥΠΟλειτουργεί, όπως είναι π.χ. η γρίπη, οι εποχιακές ιώσεις αλλά ακόμα και ο καρκίνος (1, 59, 66) και ο HIV (67) ενισχύοντας και διεγείροντας το ανοσοποιητικό (68-70)
 - όσο και σε παθήσεις, στις οποίες το ανοσοποιητικό ΥΠΕΡλειτουργεί με αποτέλεσμα να επιτίθεται στον ίδιο τον οργανισμό, όπως συμβαίνει με τα αυτοάνοσα και τις αλλεργίες (60, 72).

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι χρήσιμα στον HIV;
Μία θεμελιώδης μελέτη από την Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου στην Ιαπωνία έδειξε ότι ενώσεις από 3 φαρμακευτικά μανιτάρια είναι σε θέση να εμποδίσουν σχεδόν 100% την μόλυνση από διάφορα στελέχη HIV (164).
Για τα οφέλη στον HIV, υπάρχουν μελέτες για 3 ακόμα είδη φαρμακευτικών μανιταριών (σύνολο 6). Για τουλάχιστον 3 εξ'αυτών υπάρχουν και σχετικές ανθρώπινες μελέτες, οι οποίες το επιβεβαιώνουν.
Σχετικά με την εκτίμηση του ανοσολόγου Clerici, που παρουσιάστηκε στην Παγκόσμια Διάσκεψη για το AIDS το 1996, ότι το 30% έως 50% των ανθρώπων που έρχονται σε επαφή με τον HIV δεν γίνονται οροθετικοί, λόγω του ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος τους, η ανοσοπρόληψη της λοίμωξης από τον ιό HIV ή/και της ανάπτυξη του AIDS με την χρήση φαρμακευτικών μανιταριών ανοίγει νέες προοπτικές (164).

Μάλιστα, τα οφέλη για 2 φαρμακευτικά μανιτάρια τα έχω επιβεβαιώσει και στην πράξη, όταν το καλοκαίρι του 2024 προέκυψε και η 1η ανεκδοτολογική αναφορά στην Ελλάδα από τον κύριο Σ., ο οποίος μού έγραψε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

Η μακροβιοτική διατροφή σε συνδυασμό με τα φαρμακευτικά μανιτάρια μπορούν να σε κρατήσουν σε καλή κατάσταση και να κρατήσουν τον ιό μη-ανιχνεύσιμο.

Όταν ακολούθησα θεραπεία με φαρμακευτικά μανιτάρια, ένιωσα μεγάλη αλλαγή.
Καταρχάς:
 - ένιωθα πολλή ενέργεια,
 - ανέβηκε η λίμπιντo μου,
 - κοιμόμουν καλύτερα,
 - εργαζόμουν χωρίς να κουράζομαι, και
 - είχα όντως καλύτερη πνευματική διαύγεια.

Είμαι στην διάθεση σας για ότι χρειαστείτε !

Η μυκοθεραπεία θα πρέπει να γίνει τακτική πρακτική για την πρόληψη ιογενών λοιμώξεων ή/και για τον έλεγχο της μόλυνσης και την επιτάχυνση της ανάρρωσης (164).

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Μπορούν τα φαρμακευτικά μανιτάρια να βοηθήσουν στον καρκίνο του μαστού ;
Δεκάδες προκαταρκτικές μελέτες στον καρκίνο του μαστού, έχουν δείξει ότι τα φαρμακευτικά μανιτάρια δρουν ευεργετικά.
Ενδεικτικά παραθέτω ορισμένες εξ'αυτών (165-173).

Το ευχάριστο, όμως, είναι ότι τα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν δοκιμαστεί και σε κλινικές δοκιμές (ανθρώπινες μελέτες).

Τουλάχιστον 8 είδη φαρμακευτικών μανιταριών έχουν δοκιμαστεί σε ανθρώπινες μελέτες. Τα οφέλη αφορούν διάφορους δείκτες, όπως μεγαλύτερη μέση επιβίωση χωρίς νόσο, βελτιωμένη κλίμακα Karnofsky, βελτίωση στην σχετιζόμενη με τον καρκίνο κόπωση κ.ά.
Η κλίμακας Karnofsky είναι ένα εργαλείο αξιολόγησης για την λειτουργική έκπτωση. Όσο χαμηλότερη είναι η βαθμολογία, τόσο χειρότερη είναι η πιθανότητα επιβίωσης (174).

Τις ευεργετικές επιδράσεις από 3 είδη φαρμακευτικών μανιταριών, τις έχω επιβεβαιώσει και στην πράξη από αναφορές γυναικών, οι οποίες τα χρησιμοποίησαν συμπληρωματικά με την αγωγή των ιατρών.
Οι διαγνώσεις ήταν κυρίως στάδιο Ι ή ΙΙ και σε μία περίπτωση ήταν και στάδιο IV με μεταστάσεις σε λεμφαδένες και εγκέφαλο.

Επιστροφή στην αρχή

 

Μπορούν τα φαρμακευτικά μανιτάρια να φανούν χρήσιμα σε ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία ;
Επιλεγμένα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν χρησιμοποιηθεί σε περισσότερες από 10 μελέτες (1.300 ασθενείς).

ευρήματα:
Τα ευρήματα αυτών των μελετών έδειξαν ότι η χρήση τους οδήγησε σε 3 οφέλη:
1. μείωσαν τα επίπεδα κρεατινίνης,
2. μείωσαν την περίοδο της ολιγουρίας, και
3. αύξησαν την ωσμωτικότητα των ούρων.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Ανησυχώ για την άνοια. Τα φαρμακευτικά μανιτάρια θα φανούν χρήσιμα;

Το παρακάτω πρωτότυπο άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Care, ιστοσελίδα πληροφόρησης για την υγεία από τον κύριο Χρήστο Ποντίκη, ο οποίος σπούδασε στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας.

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η υγεία του εγκεφάλου είναι απαραίτητη για την σωματική και αλλά και ψυχική υγεία μας (175, 176).

Παγκοσμίως, Αλτσχάιμερ και άνοια καταλαμβάνουν πλέον την 3η αιτία θανάτου (177) με μόνο τον καρκίνο και τα καρδιαγγειακά σε υψηλότερη θέση (178).

Η νόσος Αλτσχάιμερ δεν είναι μόνο απώλεια μνήμης.
Σύμφωνα με νέα συγκλονιστική έκθεση, 1 στα 3 άτομα άνω των 65 ετών πεθαίνει με άνοια. Σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους από όσους συνδυαστικά ο καρκίνος του μαστού και του προστάτη (179).

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η μόνη κύρια αιτία πρόωρου θανάτου και αναπηρίας που δεν έχει θεραπεία. Τα φάρμακα απλώς καθυστερούν την επιδείνωση (180), ενώ κανένα νέο φάρμακο δεν έχει εγκριθεί εδώ και 20 χρόνια (181). Επίσης, οι άνθρωποι που φροντίζουν ασθενείς με άνοια διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο άγχους και κατάθλιψης (182).

Ως εκ τούτου, οι ασθενείς αναζητούν εναλλακτικές και η επιστήμης της διατροφής για τον εγκέφαλο γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη (183), ενώ τα φαρμακευτικά μανιτάρια και η μυκοθεραπεία είναι ευρέως γνωστά στο εξωτερικό.

Το παρόν άρθρο παρουσιάζει τα ευρήματα μελετών και ίσως φανεί χρήσιμο σε ασθενείς αλλά και ιατρούς.

Β. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ
Οι πρόγονοι μας χρησιμοποιούσαν τα μανιτάρια ως φάρμακο επί χιλιάδες χρόνια. Ο Ιπποκράτης είχε αναγνωρίσει την αξία τους (184).
Η σύγχρονη έρευνα επιβεβαιώνει την αρχαία γνώση. Ενδεικτικά (185-187).

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ "τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι μανιτάρια που χρησιμοποιούνται ως φάρμακο" (1). Παγκοσμίως, πολλές ερευνητικές ομάδες αναφέρουν ότι έχουν "νευροτροφικές" ιδιότητες, το οποίο είναι εξαιρετικά χρήσιμο στην γήρανση ή σε τραυματισμούς και ατυχήματα (188). «Νευροτροφικός» είναι ο παράγοντας που θρέφει ή υποστηρίζει τους νευρώνες (189).

Μελέτες για εδώδιμα και φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν αποδείξει :
 - νευροπροστατευτικές επιδράσεις,
 - αποτροπή νευρωνικού θανάτου, ενώ
 - ελέγχουν τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες (190).

Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας ανακάλυψε δραστική ένωση τους που ενισχύει την μνήμη (191). Επίσης, διεγείρουν την ανάπτυξη νευριτών (188, 192), το οποίο είναι θεμελιώδες για το νευρικό συστήματος (193-194).

Επίσης, τα φαρμακευτικά μανιτάρια :
 - ευεργετούν την σύνθεση του Αυξητικού Παράγοντα Νεύρων - NGF (195), δηλαδή την ανάπτυξη και επιβίωση των νευρικών κυττάρων (196) με κύριο ρόλο στην λειτουργία των νευρώνων (197)
 - αναστέλλουν την κυτταροτοξικότητα του β-αμυλοειδούς - Αβ (195), το οποίο είναι βασικό συστατικό στη νόσο Αλτσχάιμερ (198) και μία από τις δύο χαρακτηριστικές παθολογίες της (199).
 - προστατεύουν τα νευρικά κύτταρα από τον θάνατο που προκαλεί το (οξειδωτικό) στρες (195).

Ανάρτηση από το Ινστιτούτο για τον Εγκέφαλο προκάλεσε αίσθηση: "Αρχαίο φάρμακο θα μπορούσε να κρατά το κλειδί για την άνοια". Νευροεπιστήμονας δοκίμασε φαρμακευτικά μανιτάρια σε εγκεφαλικά κύτταρα και βρέθηκε προ εκπλήξεως δηλώνοντας "Δεν είχα ξαναδεί τέτοια αποτελέσματα. Ήταν καταπληκτικό.”
Τώρα ελπίζουν να σχεδιάσουν φάρμακα με βάση αυτές τις ενώσεις (200).

Γιατί, όμως, να περιμένουμε πότε θα εγκριθεί το φάρμακο;
Γιατί να μην χρησιμοποιήσουμε απευθείας τα φαρμακευτικά μανιτάρια;

Έχουν δοκιμαστεί σε τουλάχιστον 7 ανθρώπινες μελέτες. Μάλιστα, μία ερευνητική ομάδα έκανε μία αξιοσημείωτη δήλωση: "τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι ασφαλής μέθοδος για την πρόληψη της άνοιας".
Οφέλη διαπιστώθηκαν σε κρίσιμους τομείς π.χ. σε γνωστικές κλίμακες για την συγκέντρωση, προσανατολισμό, μνήμη, γλωσσικές ικανότητες, κριτική σκέψη καθώς και δραστηριότητες που επιτρέπουν να ζούμε ανεξάρτητα π.χ. μαγείρεμα, καθάρισμα, διαχείριση οικονομικών κ.ά. Επιπλέον, παρατηρήθηκαν οφέλη τόσο στην αιμοληψία όσο και σε απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού - MRI.
 
Γ. "Ο ΦΟΒΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ" - ΕΡΕΥΝΕΣ
Οι ειδικοί λένε ότι έρχεται «τσουνάμι άνοιας» (201) και ότι οι άνθρωποι με άνοια θα τριπλασιαστούν (202).

Ο φόβος των ανθρώπων ώριμης ηλικίας για την άνοια (203) και τη νόσο Αλτσχάιμερ (204) ξεπερνάει, με μεγάλη διαφορά, ακόμα και τον καρκίνο (205-208), σε σημείο που το 62% θεωρεί ότι μία τέτοια διάγνωση θα σήμαινε το τέλος της ζωής (209).
Τελικά, οι άνθρωποι με προχωρημένη άνοια θα χρειαστούν φροντίδα πλήρους απασχόλησης για παράδειγμα σε φαγητό, πλύσιμο και ντύσιμο (210).

Αυτά τα ευρήματα, σε συνδυασμό με το ότι οι γνωστικές διαταραχές αυξάνονται ραγδαία (179), κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και δείχνουν πόσο επιτακτικό είναι το να αναλάβουμε δράση.

Δ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τα προαναφερόμενα ενδεικτικά επιστημονικά δεδομένα υποδηλώνουν ότι τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι σημαντικά για την εγκεφαλική λειτουργία. Επίσης, οι μελέτες ήταν τυχαιοποιημένες, διπλά-τυφλές, ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο, το οποίο προσδίδει υπεραξία στα ευρήματα.

Βέβαια, η ποιότητα αποτελεί πρωτεύον ζήτημα διότι φαρμακευτικά μανιτάρια αμφίβολης ποιότητας έχουν μειωμένη αποτελεσματικότητα (ή ακόμη και καθόλου).
Επομένως, επιλέξτε παραγωγούς ή εταιρείες που να μπορείτε να εμπιστευτείτε.

Κλείνοντας, η εξατομίκευση στην δοσολογία και στον τρόπο χρήσης προσφέρει ταχύτερα οφέλη.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Κάνω ομοιοπαθητική. Μπορώ να καταναλώσω φαρμακευτικά μανιτάρια;
Παρόλο που δεν έχω ελέγξει, ένα προς ένα, όλα τα φαρμακευτικά μανιτάρια για το εάν είναι αποδεκτή η ταυτόχρονη λήψη τους με ομοιοπαθητική, η μέχρι σήμερα εμπειρία μου δείχνει ότι τα φαρμακευτικά μανιτάρια δεν αντιδοτούν με την ομοιοπαθητική.

Ενδεικτικά να αναφέρω ότι μία από τις παλαιότερες ιστοσελίδες για την ομοιοπαθητική (31), προσφέρει ένα είδος φαρμακευτικού μανιταριού ως ομοιοπαθητικό σκεύασμα (32), ενώ ο Dr Theriault Naturopathic Doctor στο βιβλίο του για την ομοιοπαθητική αναφέρει ότι αποτελεί μία από τις επιλογές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ομοιοπαθητικό ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα που θα έχει ο/η ασθενής με την ομοιοπαθητική (33).
Για άλλο είδος φαρμακευτικού μανιταριού, σύμφωνα με δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό "Indian Journal of Research in Homoeopathy" εξετάζεται το ενδεχόμενο ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στην διεύρυνση της ομοιοπαθητικής" (34).

Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι η Σχολή Ομοιοπαθητικής [Faculty of Homeopathy], ένας από τους μακροβιότερους οργανισμούς ομοιοπαθητικής στον κόσμο (ιδρύθηκε το 1844) παρέχει σεμινάριο με τίτλο "Τα φαρμακευτικά μανιτάρια και το ιστορικό των θεραπευτικών τους χρήσεων για συναισθηματική και σωματική ευεξία σε παιδιά και ενήλικες" (35).

Σε κάθε περίπτωση, επειδή κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, εάν λαμβάνετε ομοιοπαθητικά σκευάσματα, πριν προμηθευτείτε φαρμακευτικά μανιτάρια ρωτήστε την/τον ομοιοπαθητικό σας. Παράλληλα μπορεί να γίνει έλεγχος και από την πλευρά μου.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Ρώτησα τον ιατρό μου για τα φαρμακευτικά μανιτάρια και απάντησε ότι "δεν ασχολείται με γιατροσόφια".
Το πρόγραμμα σπουδών των ιατρών είναι το μοναδικό που διαρκεί 6 χρόνια και η συνεισφορά τους στην Δημόσια Υγεία είναι πολύτιμη. Για την ακρίβεια είναι ανεκτίμητη.
Ωστόσο, δεν έχουν κανένα υποχρεωτικό μάθημα διατροφής. Ως εκ τούτου, είναι μάλλον αναμενόμενο να αγνοούν την επιστημονική βιβλιογραφία των φαρμακευτικών μανιταριών.
Αυτό, βέβαια, δεν αποτελεί πρόβλημα διότι κανένας άνθρωπος δεν είναι παντογνώστης. Το πρόβλημα είναι όταν εκφράζουμε άποψη χωρίς να έχουμε κάνει τον στοιχειώδη κόπο να ενημερωθούμε.
Μία απάντηση του τύπου "δεν γνωρίζω" θα ήταν πιο ταιριαστή. Το να απαξιώνουμε, όμως, κάτι, μόνο και μόνο επειδή μέχρι σήμερα δεν έτυχε να το έχουμε συναντήσει, ίσως δεν αποτελεί αξιοζήλευτη στάση γενικά, πόσο μάλλον όταν έχουμε και την επιστημονική ιδιότητα.

Για παράδειγμα, εάν ο εν λόγω ιατρός είχε αφιερώσει λίγο χρόνο σε οποιαδήποτε ιατρική βιβλιοθήκη θα είχε διαπιστώσει ότι τα φαρμακευτικά μανιτάρια όχι μόνο δεν είναι "γιατροσόφια" αλλά, απεναντίας, διαθέτουν σημαντική τεκμηρίωση με τοποθετήσεις και δημοσιεύσεις από πανεπιστήμια, ερευνητικές ομάδες καθώς και άλλους επιστημονικούς φορείς από ολόκληρο τον κόσμο.

Ενδεικτικά, να αναφέρω ότι μόνο σε 1 μεγάλη Ιατρική Βιβλιοθήκη (δεν συνεκτίμησα άλλες μεγάλες βιβλιοθήκες) για την μυκοθεραπεία και ορισμένα φαρμακευτικά μανιτάρια υπάρχουν περισσότερες από 19 χιλιάδες μελέτες, μεταξύ αυτών εκατοντάδες κλινικές δοκιμές, μετα-αναλύσεις και ανασκοπήσεις.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι ακριβά;
Εξαρτάται.

Εξαρτάται με τι θα τα συγκρίνουμε, από τις προτεραιότητες που έχουμε και την προοπτική υπό την οποία θα τα εξετάσουμε.
Θα αναφέρω 2 παραδείγματα.

1ο παράδειγμα.
Πριν από πολλά χρόνια, συνομιλούσα με μία κυρία για την προστασία της Υγείας. Της ανέφερα τα φαρμακευτικά μανιτάρια και απάντησε ότι είναι ακριβά.
Την ρώτησα πόσα χρήματα δαπανά μηνιαίως σε τσιγάρα, και απάντησε ότι "το τσιγάρο είναι άλλο".

 - τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι "ακριβά" παρόλο που προστατεύουν την Υγεία με πολλαπλούς μηχανισμούς, ενώ
 - τα τσιγάρα είναι "άλλο" παρόλο που προκαλούν
α. τις 10 φρικτές νόσους,
β. πρόωρη γήρανση προσώπου ακόμα και κατά 20 έτη,
γ. μειωμένη λίμπιντο και γονιμότητα,
καθώς και πολλές ακόμα επιβλαβείς επιδράσεις.

Διαφορετικές προτεραιότητες.

2ο παράδειγμα:
Όσον αφορά την προοπτική υπό την οποία θα τα εξετάσουμε =>
Τα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν μηνιαίο κόστος αλλά βελτιώνουν την Υγεία, το οποίο σημαίνει ότι επιτρέπουν να μειωθεί η δοσολογία της φαρμακευτικής αγωγής, και το κόστος αυτής.
Συνεπώς, ναι, μεν έχουν κάποια δαπάνη αλλά προσφέρουν ένα ανταποδοτικό οικονομικό όφελος, το οποίο είναι σε θέση να αποσβέσει ένα μέρος των χρημάτων που δαπανούμε για την αγορά τους.

Επίσης, υπάρχει ένα ακόμα όφελος:
Με την βοήθεια των φαρμάκων έχουν αντιμετωπιστεί, αντιμετωπίζονται και θα αντιμετωπίζονται αμέτρητα προβλήματα Υγείας. Αδιαμφισβήτητα. Τα σύγχρονα φάρμακα, ναι, σώζουν ζωές αλλά δεν προσφέρουν Υγεία.

Εάν δεν υπήρχαν τα σύγχρονα φάρμακα, απροσμέτρητος αριθμός ανθρώπων δεν θα ζούσε σήμερα. Τιμώ και αναγνωρίζω όλα όσα προσφέρουν στην ανθρωπότητα. Για την ακρίβεια είμαι ευγνώμων για τα φάρμακα. Δίχως αυτά, η κοινωνία μας θα κατέρρεε σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Ωστόσο, γνωρίζουμε και τους περιορισμούς τους.
Τα φάρμακα :
1. κατά κανόνα αντιμετωπίζουν τα "συμπτώματα", όχι τα "αίτια",
2. συχνά παρουσιάζουν ανεπιθύμητες δράσεις, οι οποίες ενιότε είναι σοβαρές (36-38)
3. αντιμετωπίζουν ένα μόνο πρόβλημα π.χ. το χάπι για την χοληστερίνη, το χάπι για τον θυρεοειδή κ.ο.κ.

Στον αντίποδα τα φαρμακευτικά μανιτάρια :
1. αντιμετωπίζουν τα "αίτια", όχι τα "συμπτώματα",
2. δεν εμφανίζουν ανεπιθύμητες δράσεις.
3. δρουν ευεργετικά σε διάφορα όργανα του σώματος, αφού διαθέτουν δεκάδες φαρμακευτικές και θεραπευτικές λειτουργίες.

Προσωπικά, ξεκίνησα τα φαρμακευτικά μανιτάρια για πρόληψη αλλά διαπίστωσα οφέλη τόσο στον επιχείλιο έρπη όσο και στον ύπνο. Κανένα φάρμακο για τον επιχείλιο έρπη δεν βελτιώνει τον ύπνο και το αντίστροφο: κανένα φάρμακο για τον ύπνο δεν βελτιώνει τον επιχείλιο έρπη.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Βρήκα χύμα φαρμακευτικά μανιτάρια. Να τα αγοράσω;
Τα φαρμακευτικά μανιτάρια προσφέρουν πολλά και σημαντικά οφέλη στην υγεία, αλλά, όπως συμβαίνει και με άλλα τρόφιμα, υπάρχει νοθεία και διατροφική απάτη (12).
Ως εκ τούτου, τα χύμα φαρμακευτικά μανιτάρια μάλλον είναι καλύτερα να τα αποφύγετε.

Όπως ισχύει με όλα τα προϊόντα, στην αγορά υπάρχουν διάφορες ποιότητες:
 - χαμηλή,
 - μέτρια,
 - καλή,
 - πολύ καλή,
 - άριστη.

Δεν πρόκειται για πορτοκάλια που ενδεχομένως να μην μας ενδιαφέρει και ιδιαίτερα εάν δεν είναι άριστης ποιότητας.
Τα φαρμακευτικά μανιτάρια κατά κανόνα χρησιμοποιούνται για την συμπληρωματική θεραπεία παθήσεων. Επομένως, το ιδανικό είναι να μην κάνουμε συμβιβασμούς στην ποιότητα τους, και την εξοικονόμηση χρημάτων να την επιδιώξουμε σε άλλα τρόφιμα.

Δεν είναι όλα τα φαρμακευτικά μανιτάρια καλής ποιότητας.
Συχνά περιέχουν αμφιλεγόμενα πρόσθετα, ενίοτε ακόμα και επικίνδυνα.

Τα χαμηλής ποιότητας φαρμακευτικά μανιτάρια - ιδίως τα χύμα - έχουν αυξημένο κίνδυνο να προκαλέσουν βλάβες στην Υγεία μας, οι οποίες σε σπάνιες περιπτώσεις ενδέχεται να είναι μη-αναστρέψιμες, ακόμη και θανατηφόρες.

Αγοράζοντας ποιοτικά φαρμακευτικά μανιτάρια, αγοράζετε ασφάλεια και αποτελέσματα.  Άρα, είναι σαν να αγοράζετε φθηνά.
Μην αναζητάτε τα φθηνότερα φαρμακευτικά μανιτάρια διότι με τα φαρμακευτικά μανιτάρια κερδίζετε όταν επιμένετε ακριβά.
Το ακριβό είναι φθηνό.

Επιλέξτε φαρμακευτικά μανιτάρια από εταιρείες ή παραγωγούς που να μπορείτε, πράγματι, να εμπιστευθείτε. Ίσως είναι πιο ασφαλές να αποφύγετε άγνωστες εταιρείες ή παραγωγούς που διαθέτουν φαρμακευτικά μανιτάρια αμφίβολης ποιότητας ή προέλευσης.

Εάν στην παρούσα φάση δεν είστε θέση να αγοράσετε ποιοτικά φαρμακευτικά μανιτάρια, τότε καλύτερα να μην αγοράσετε καθόλου και να περιμένετε για μεταγενέστερο χρονικό διάστημα.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Έχουν τα φαρμακευτικά μανιτάρια παρενέργειες;
Όταν τα φαρμακευτικά μανιτάρια :
 - είναι ποιοτικά
 - χρησιμοποιούνται με σωστό τρόπο, και
 - λαμβάνονται στην κατάλληλη δοσολογία
ΔΕΝ υπάρχουν παρενέργειες.

Έχοντας γράψει αυτά, σε έναν μικρό αριθμό περιπτώσεων και ανάλογα το εκάστοτε φαρμακευτικό μανιτάρι που χορηγείται, προκύπτουν κάποια συμπτώματα όπως εξάνθημα, ζάλη, κνησμός, ναυτία, ξηροστομία, στομαχικές διαταραχές, κ.ά.
Για παράδειγμα, ένας κύριος μού ανέφερε κάποτε ότι μετά από την 1η μέρα λήψης ένιωθε πληρότητα και δεν είχε όρεξη για φαγητό. Έκανε διακοπή και η όρεξη επανήλθε.

Τρόπος διαχείρισης:
 - εάν τα συμπτώματα είναι έντονα, διακόπτουμε πλήρως για 1 εβδομάδα,
 - εάν τα συμπτώματα είναι ανεκτά:
α. είτε μειώνουμε την δοσολογία κατά το ήμισυ,
β. είτε περιμένουμε λίγα 24ωρα διότι συχνά σταματούν από μόνα τους μετά από λίγες ημέρες. Σε κάποιες περιπτώσεις σταματούν εντός 24 ωρών.

Σε κάθε περίπτωση, πριν ξεκινήσεις την λήψη τους, συμβουλεύσου επαγγελματία υγείας, ιδίως εάν έχεις διαγνωστεί με κάποια νόσο ή λαμβάνεις φαρμακευτική αγωγή.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Η μακροχρόνια λήψη φαρμακευτικών μανιταριών είναι επιβλαβής;
Τα ΠΟΙΟΤΙΚΑ φαρμακευτικά μανιτάρια ΔΕΝ έχουν παρενέργειες ακόμα και όταν λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Μία δημοσίευση με τίτλο "Φαρμακευτικά μανιτάρια: Κλινική προοπτική και προκλήσεις" αναφέρει ότι :
"Η αγωγή με φαρμακευτικά μανιτάρια φαίνεται να είναι γενικά ασφαλής, όπως θα ήταν αναμενόμενο, δεδομένης της μακράς μαγειρικής και φαρμακευτικής χρήσης τους" (13).

Επίσης, παρόλο που η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των Η.Π.Α. δεν τα έχει εγκρίνει ακόμα (19/1/2025) ως προσθήκη στις τυπικές θεραπείες για τον καρκίνο (83), το Εθνικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο των Η.Π.Α. αναφέρει ότι:
"για περισσότερα από 30 χρόνια, τα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν εγκριθεί ως προσθήκη στις τυπικές θεραπείες για τον καρκίνο σε Ιαπωνία και Κίνα".
Συμπληρώνει, ότι "σε αυτές τις χώρες, χρησιμοποιούνται με ασφάλεια για μεγάλο χρονικό διάστημα" (1).

Εδώ να επισημάνω ότι για όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα γίνεται η λήψη τους, τόσο συνολικότερα και βαθύτερα είναι τα πολλαπλά οφέλη που προσφέρουν στον οργανισμό μας.
Προσωπικά, τα χρησιμοποιώ από το 2012.
Βέβαια, είμαι ενάντια στην καθημερινή, μόνιμη και δια βίου λήψη τους. Αναλυτικές λεπτομέρειες για τον τρόπο που έχω επιλέξει να τα χρησιμοποιώ, εφ'όσον ζητηθεί, αναφέρω σε κάθε συνεδρία.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Ποιος ακριβώς είναι ο μηχανισμός δράσης των φαρμακευτικών μανιταριών;
Επί του παρόντος, ο ακριβής μηχανισμός δράσης τους δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως.

Βοηθούν σημαντικά σε δεκάδες νοσήματα:
 - χρόνια,
 - αυτοάνοσα, και
 - ψυχοσωματικά.

Επίσης, εμφανίζουν 130 φαρμακευτικές και θεραπευτικές λειτουργίες.

Μία εξ'αυτών είναι ότι ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα (6) διεγείροντας την έκφραση γονιδίων που κωδικοποιούν πρωτεΐνες, οι οποίες εμπλέκονται στην ανοσολογική απόκριση (7).

Επιπλέον, άλλες σημαντικές λειτουργίες που εμφανίζουν τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι :
 - η αντιφλεγμονώδη (3, 13, 21-23), καθώς και
 - η αντιοξειδωτική (24-26).

Αυτές οι 3 λειτουργίες από μόνες τους (ανοσορυθμιστική, αντιφλεγμονώδης και αντιοξειδωτική) είναι καίριας σημασίας και αποτελούν πολύτιμη συνεισφορά για την Υγεία μας, πόσο μάλλον εάν σε αυτές προσθέσουμε και τις υπόλοιπες δεκάδες λειτουργίες τους.

Τα φαρμακευτικά μανιτάρια θεωρούνται τρόφιμα "νέας-γενιάς", ενώ ταξινομούνται ως λειτουργικά τρόφιμα (8).

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Που μπορώ να αγοράσω φαρμακευτικά μανιτάρια;
Θα τα βρεις σε :
 - βιολογικές λαϊκές αγορές,
 - φαρμακεία,
 - βιολογικά καταστήματα, καθώς και
 - άλλα εξειδικευμένα καταστήματα.

Όταν αγοράζεις από το διαδίκτυο, να είσαι ιδιαίτερα προσεκτικός/η διότι ορισμένες ιστοσελίδες είναι επίφοβες.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Η επιλογή παραγωγού ή εταιρείας φαρμακευτικών μανιταριών είναι σημαντική;
Σαφώς και είναι διότι φαρμακευτικά μανιτάρια που δεν είναι καλής ποιότητας προσφέρουν μέτρια, χαμηλή ή και καθόλου αποτελεσματικότητα.

Επίσης, υπάρχει και το ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα της ασφάλειας διότι έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα απάτης, νοθείας και αραίωσης με μη-ενεργές τροφές (π.χ. αλεύρι από σιτάρι, ρύζι και άλλες τροφές που έχουν παρόμοιο χρώμα με το εκάστοτε φαρμακευτικό μανιτάρι).

Έχω ορισμένες επιφυλάξεις για εταιρείες που διακινούν φαρμακευτικά μανιτάρια χωρίς καμμία πιστοποίηση.
Ρώτησε εάν διαθέτουν κάποιο πιστοποιητικό όπως είναι π.χ. βιολογικής καλλιέργειας ή ISO ή GMP ή άλλες παρομοιες πιστοποιήσεις.
Εάν σου απαντήσουν ότι "ναι, διαθέτουμε", ζήτησε να δεις το πιστοποιητικό.

Μην το υποτιμάς αυτό το βήμα.

Στην τελευταία έρευνα που έκανα (Μάιος 2023) σε 18 εταιρείες συμπληρωμάτων διατροφής:
 - μία εταιρεία μού έγραψε ευθύς εξ'αρχής ότι δεν διαθέτει καμμία πιστοποίηση, αλλά
 - οι υπόλοιπες 17 μού έγραψαν ότι διαθέτουν πιστοποιήσεις.

Ωστόσο, όταν ζήτησα να τις δω, οι 12 από τις 17 αρνήθηκαν να τις προσκομίσουν με διάφορες αιτιολογίες και προφάσεις.
Αυτό μου προκάλεσε τρομερή εντύπωση διότι για μια εταιρεία, η απόκτηση πιστοποίησης αποτελεί δαπάνη, καθώς κοστίζει: 
 - σε χρόνο, αλλά και 
 - σε χρήμα.

Ως εκ τούτου, το λογικό και το αναμενόμενο θα ήταν οι εταιρείες - αν όχι να τις αναρτούν επίσημα στις ιστοσελίδες τους - τουλάχιστον να τις προσκομίζουν όταν ζητούνται από το καταναλωτικό κοινό.
Στο κάτω-κάτω πρόκειται για την Υγεία μας, για κάτι που εισάγουμε στον οργανισμό μας.
Να μην γνωρίζουμε τι είναι ;

Αυτές οι 12 εταιρείες, όμως, αποφάσισαν να τις κρατήσουν κρυφές.

Δεν θα έπρεπε να υπάρχει διαφάνεια;
Εάν αρνούνται να τις προσκομίσουν, πώς μπορώ, ως καταναλωτής, να γνωρίζω ότι όντως έχουν πιστοποιήσεις;

Για αυτόν τον λόγο επικοινώνησα τόσο με εταιρείες που εκδίδουν πιστοποιήσεις στην Ελλάδα και στην Ευρώπη όσο και αρμόδιους φορείς (π.χ. ISO.org).

Η απάντηση που έλαβα ήταν ίδια από όλους τους φορείς:
Αρχικά, ανέφεραν ότι έχω δίκιο με τον ισχυρισμό μου ότι η απόκτηση μιας πιστοποίησης κοστίζει σε μια εταιρεία χρόνο και χρήμα και ότι οι εταιρείες πρέπει να τις αναδεικνύουν, και συμπλήρωσαν ότι όταν μία επιχείρηση δεν είναι πρόθυμη να μοιραστεί το πιστοποιητικό της με το καταναλωτικό κοινό, πιθανότατα :
 - είτε δεν έχει πιστοποίηση, 
 - είτε η πιστοποίηση έχει λήξει.

Ορισμένες εταιρείες αγνοούν την ποιότητα και την ασφάλεια, και διοχετεύουν όλο τον οικονομικό προϋπολογισμό τους στο μάρκετινγκ.
Κάποτε διάβασα σε ένα βιβλίο μία ενδιαφέρουσα αναλογία για την δύναμη του μάρκετινγκ.
Φαντάσου ότι έχουμε 2 σαπούνια με ίδια τιμή και ίδιο οικονομικό προϋπολογισμό.
 - η 1η εταιρεία έριξε το βάρος στην καλύτερη επιστημονική ομάδα, χρησιμοποιώντας τα αγνότερα υλικά, και
 - η 2η εταιρεία επέλεξε μέτρια σύνθεση, μέτριας ποιότητας υλικά αλλά στην συσκευασία έχει τοποθετήσει την φωτογραφία δημοφιλούς ηθοποιού.

Ποιο σαπούνι θα κάνει περισσότερες πωλήσεις ;
Η απάντηση είναι μάλλον προφανής.

Στα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι σημαντικό να επιλέγουμε εταιρείες που ρίχνουν το βάρος τους στην ποιότητα και όχι στο μάρκετινγκ.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Μετά από πόσο χρονικό διάστημα θα δω αποτελέσματα από τα φαρμακευτικά μανιτάρια;
Αρχικά, να αναφερθεί ότι τα αποτελέσματα διαφερουν, και είναι ανάλογα με τον εκάστοτε άνθρωπο και είδος φαρμακευτικού μανιταριού.

Επίσης, η λήψη φαρμακευτικών μανιταριών απαιτεί υπομονή διότι δεν θα δούμε άμεσα οφέλη δεδομένου ότι οι κλινικές δοκιμές (ανθρώπινες μελέτες) συνήθως διαρκούν 2 έως 3 μήνες. Κάποιες έχουν μεγαλύτερη διάρκεια (π.χ. 6 ή 8 μηνες) αλλά κάποιες άλλες έχουν μικρότερη διάρκεια ακόμα και 4 εβδομάδες !
Ακριβώς. Ακόμα και σε 4 εβδομάδες τα ποιοτικά φαρμακευτικά μανιτάρια σε επαρκή δοσολογία, είναι σε θέση να προσφέρουν στατιστικώς σημαντικά οφέλη.

Ωστόσο, από την προσωπική εμπειρία μου, η εξατομικευμένη υποστήριξη σε δοσολογία και τρόπο χρήσης είναι σε θέση να αποδώσει καρπούς ακόμα και μετά από έως 2 εβδομάδες.
Μου έχουν συμβεί περιπτώσεις (π.χ. σε νευραλγία τριδύμου, διαταραχές ύπνου, ανακούφιση από το στρες κ.ά.) όπου είχαμε οφέλη σε λίγες μέρες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις έχουν αναφερθεί οφέλη ακόμα και από το πρώτο 24ωρο.

Αυτή είναι η αξία της εξατομικευμένης προσέγγισης.
Στις κλινικές δοκιμές ΔΕΝ συνεκτιμάται η μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου με αποτέλεσμα να επιλέγεται γενίκευση, δηλαδή :
 - ίδια δοσολογία, αλλά και
 - ίδιος τρόπος χρήσης.
Ως εκ τούτου, τα ευρήματα από τις ανθρώπινες μελέτες ναι, μεν δείχνουν "σημαντικές" βελτιώσεις αλλά αυτές οι βελτιώσεις ΔΕΝ είναι οι "βέλτιστες" διότι ΚΑΘΕ άνθρωπος έχει διαφορετικές ανάγκες.
Για αυτόν ακριβώς τον λόγο - όταν η ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ του κάθε ανθρώπου συνεκτιμάται στον καθορισμό της δοσολογίας και του τρόπος χρήσης - έχουμε ταχύτερα οφέλη ακόμα και σε σύγκριση με τις κλινικές δοκιμές.

Σε κάθε περίπτωση, η ανταπόκριση του οργανισμού από τα φαρμακευτικά μανιτάρια διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Σε γενικές γραμμές είναι σπάνιο να έχουν περάσει 4 εβδομάδες και να μην έχουμε ήδη παρατηρήσει τα πρώτα σημαντικά οφέλη στον οργανισμό μας.
Για μέγιστα οφέλη, συνιστώ η συνεχόμενη κατανάλωση να μην είναι μικρότερη των 3 μηνών, ενώ στους 6 μήνες έχουν γίνει αντιληπτά τα μέγιστα αποτελέσματα, τόσο υποκειμενικά (π.χ. καθημερινή ποιότητα ζωής) όσο και αντικειμενικά (αιμοληψία και εξετάσεις).

ΥΓ. μία μελέτη - μάλλον η μοναδική στο είδος της - διαπίστωσε οφέλη από τα φαρμακευτικά μανιτάρια ακόμα και σε 1... ώρα (αφορούσε την μνήμη και την προσοχή)

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Πότε πρέπει να λαμβάνω τα φαρμακευτικά μανιτάρια; Πριν ή μετά το γεύμα;
Εξαρτάται από την πάθηση.
Σε κάποιες παθήσεις είναι απαραίτητο να χορηγούνται μετά το γεύμα, ενώ σε κάποιες άλλες με άδειο στομάχι.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Μπορώ να λαμβάνω τα φαρμακευτικά μανιτάρια όποια ώρα θέλω;
Παρόλο που σε γενικές γραμμές, ναι, μπορούν να καταναλωθούν οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, κάθε φαρμακευτικό μανιτάρι έχει τις δικές του ιδιότητες και τα δικά του θεραπευτικά οφέλη, τα οποία μας δίνουν μια ένδειξη για το ποια είναι η καλύτερη ώρα της ημέρας χρήσης τους.

Επίσης, όταν επιθυμούμε να επιτύχουμε συγκεκριμένους στόχους (π.χ. συμπληρωματική αντιμετώπιση νόσου, ενίσχυση αθλητικής απόδοσης, βελτίωση σεξουαλικής λειτουργίας, καλύτερος ύπνος κ.ά.), τότε η λήψη την κατάλληλη στιγμή είναι καθοριστική για την μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων μας.

Επιπρόσθετα, συγκεκριμένα είδη φαρμακευτικών μανιταριών είναι καλύτερα να μεσολαβούν 3 ώρες (τουλάχιστον) πριν τον βραδινό ύπνο.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Πρέπει να λαμβάνω τα φαρμακευτικά μανιτάρια την ίδια ώρα;
Όχι, η λήψη την ίδια ώρα δεν είναι υποχρεωτική.
Η σταθερότητα στην δοσολογία είναι πιο σημαντικός παράγοντας, και για αυτόν τον λόγο οι κάψουλες ή οι ταμπλέτες είναι προτιμότερες από την σκόνη.

Βέβαια, το να υπάρχει μία συνέπεια είναι θετικό.
Για παράδειγμα, εάν καταλήξουμε ότι θα γίνεται μία πρωινή λήψη, αυτή η λήψη να γίνεται το πρωί, όχι το μεσημέρι. Εάν συμβεί κάτι απρόβλεπτο και αλλάξει η ρουτίνα μας για μία μέρα, δεν υπάρχει πρόβλημα. Ωστόσο, τις υπόλοιπες μέρες είναι σημαντικό να τηρούμε το πλαίσιο χρήσης. Διαφορετικά, η συστηματική μη-τήρηση του προγράμματος υποδηλώνει ότι χρειάζεται να το επανεξετάσουμε.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Μπορώ να χρησιμοποιήσω 2 ή περισσότερα φαρμακευτικά μανιτάρια την ίδια χρονική περίοδο;
Ναι, ένας άνθρωπος μπορεί να χρησιμοποιήσει με ασφάλεια 2 ή περισσότερα φαρμακευτικά μανιτάρια (16).

Προσωπικά, με ορισμένες εξαιρέσεις λίγες φορές ετησίως, κάθε δεδομένη στιγμή λαμβάνω 3 είδη φαρμακευτικών μανιταριών.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Ποια είναι η βέλτιστη δοσολογία για τα φαρμακευτικά μανιτάρια;
Αρχικά, να αναφερθεί ότι οι βέλτιστες δοσολογίες δεν έχουν ακόμη καθοριστεί από την επιστημονική κοινότητα για κανένα φαρμακευτικό μανιτάρι.

Επίσης, δεν υπάρχει μία δοσολογία που να είναι η βέλτιστη για όλους τους ανθρώπους (17). Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και με διαφορετικές ανάγκες, και χρειάζεται διαφορετική δοσολογία.

Επιπλέον, δεν υπάρχει μία δοσολογία που να είναι η βέλτιστη για όλα τα είδη νόσων (17), π.χ. χρόνια, αυτοάνοση, ψυχοσωματική, πόσο μάλλον την κάθε νόσο ξεχωριστά.

Για όλους αυτούς τους λόγους, η δοσολογία χρειάζεται να εξατομικεύεται.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Ποιος είναι ο βέλτιστος τρόπος λήψης τους; εφάπαξ ή τμηματικά;
Εξαρτάται από την την περίπτωση.

 

 - Μπορώ να προσθέσω φαρμακευτικά μανιτάρια στον καφέ, στο τσάι ή στο σμούθι;
Τα περισσότερα είδη, ναι, μπορούν να προστεθούν.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Σε τι μορφές διατίθενται τα φαρμακευτικά μανιτάρια;
Συνήθως, χρησιμοποιούνται με την μορφή κάψουλας, ταμπλέτας ή σκόνης.
Ωστόσο, στην αγορά, πλέον και στην Ελλάδα, θα τα βρείτε και στην ολόκληρη μορφή τους (π.χ. αποξηραμένα ή ωμά για μαγείρεμα), καθώς και σε υγρή μορφή (π.χ. βάμματα).

Επίσης, ορισμένα λειτουργικά ροφήματα από φαρμακευτικά μανιτάρια όπως τσάι και καφές που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά είναι διαθέσιμα στην αγορά και είναι ευρέως αποδεκτά (121). Επιπλέον διατίθενται είδη προσωπικής υγιεινής π.χ. σαπούνι, οδοντόπαστα, σαμπουάν, αφρόλουτρο, λάδι μασάζ κ.ά.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Ποια είναι η καλύτερη μορφή λήψης τους;
Εξαρτάται από τον λόγο που τα εντάσσουμε στην διατροφή μας.

 - Εάν πρόκειται για πρόληψη, τότε δεν έχει μεγάλη σημασία.
 - Εάν, όμως, πρόκειται για συμπληρωματική αντιμετώπιση σε κάποια νόσο, τότε η βέλτιστη μορφή είναι η κάψουλα ή ταμπλέτα.

Ο λόγος είναι ο εξής:
όταν υπάρχει πάθηση, χρειάζεται να λαμβάνουμε συγκεκριμένη δοσολογία, το οποίο είναι εφικτό μόνο με την λήψη κάψουλας ή ταμπλέτας διότι γνωρίζουμε εκ των προτέρων πόσα mg έχουν, άρα γνωρίζουμε με ακρίβεια πόσα mg λαμβάνουμε.
Όταν, όμως, λαμβάνουμε τα φαρμακευτικά μανιτάρια σε σκόνη, η δοσολογία μας είναι "στο περίπου" διότι όση ακρίβεια και να έχει ο δοσομετρητής μας, πάντα θα υπάρχουν αποκλίσεις, οι οποίες ενδέχεται να είναι σημαντικές και να επηρεάσουν αρνητικά την πρόοδο μας.

Δεν ισχυρίζομαι ότι η χρήση σκόνης δεν είναι σε θέση να μας προσφέρει σημαντικά οφέλη. Σε καμμία περίπτωση.
Ωστόσο, η σκόνη δεν μας επιτρέπει να λαμβάνουμε με συνέπεια την όποια ημερήσια δοσολογία καταλήξαμε ότι χρειαζόμαστε.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Ποια είναι συνολικά τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η ταμπλέτα ή η κάψουλα έναντι της σκόνης;
1. ημερήσια δοσολογία:
τηρείται με συνέπεια η ημερήσια δοσολογία, ενώ στην σκόνη είναι "στο περίπου".
Η κάψουλα και η ταμπλέτα έχουν μια εκ των προτέρων γνωστή δοσολογία, ενώ στην σκόνη - όσο ακριβής και να είναι ο δοσομετρητής μας - ποτέ δεν θα έχουμε βεβαιότητα ότι λαμβάνουμε την σωστή δοσολογία.

2. πρακτικότητα:
Η κάψουλα και η ταμπλέτα είναι πιο πρακτικές αφού μπορούν να καταναλωθούν εύκολα και άμεσα, οπουδήποτε π.χ. στο γραφείο, στο γυμναστήριο, σε μία εκδρομή κ.ο.κ.
Στον αντίποδα, η σκόνη συνεπάγεται ότι θα πρέπει να έχουμε πάντα μαζί μας και τον αναγκαίο δοσομετρητή.

3. γεύση:
Ορισμένα φαρμακευτικά μανιτάρια έχουν πολύ πικρή γεύση. Κάποιοι άνθρωποι έχουν μικρή ανοχή στην πικρή γεύση, με αποτέλεσμα να διακόπτουν την θεραπεία τους.
Με την κάψουλα ή την ταμπλέτα δεν υφίσταται αυτό το ζήτημα.

Έχει συμβεί αρκετές φορές, να ξεκινάμε με σκόνη αλλά μετά από σύντομο χρονικό διάστημα να αλλάζουν γνώμη και να συνεχίζουμε με ταμπλέτα ή κάψουλα

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Εάν διακόψω τα φαρμακευτικά μανιτάρια, τί θα συμβεί στον οργανισμό μου;
Εάν λαμβάνετε ποιοτικά φαρμακευτικά μανιτάρια, σε κατάλληλη δοσολογία και για επαρκές χρονικό διάστημα, τότε είναι μάλλον απίθανο να μην έχετε βιώσει τα πολύ σημαντικά οφέλη στην Υγεία σας.
Συνεπώς, γιατί να τα διακόψετε; Ποιος είναι ο λόγος; Εάν έχετε κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό σας, θα ήθελα να το συζητήσουμε.

Σε κάθε περίπτωση, για να απαντηθεί το ερώτημα, όταν θα τα διακόψετε, τα οφέλη που είχατε βιώσει, θα αρχίσουν - προοδευτικά - να μειώνονται, και μετά από ένα χρονικό διάστημα - λίγων εβδομάδων ή μηνών - θα εξαφανισθούν τελείως. 
 - Όταν ξεκινάμε σωματική εκγύμναση, πηγαίνουμε 1 μήνα και μετά την σταματάμε;
 - Όταν ξεκινάμε σωστή διατροφή, την εφαρμόζουμε 1 μήνα και μετά την διακόπτουμε;
 - Όταν έχουμε γλάστρα με βασιλικό, τον ποτίζουμε 1 μήνα και μετά τέλος;
Ποιο το νόημα να ξεκινήσουμε κάτι ευεργετικό για την Υγεία μας, και μετά από λίγο να το διακόψουμε;
Τα οφέλη παραμένουν στον οργανισμό μας, όταν έχουμε συνέπεια και συστηματικότητα. Επίσης, η δοσολογία συντήρησης είναι πάντα πιο μικρή από την δοσολογία που απαιτείται όταν υπάρχει ενεργή νόσος.

Μου έχει συμβεί, ορισμένοι άνθρωποι με σοβαρά προβλήματα Υγείας (π.χ. νευραλγία τριδύμου, ψωρίαση κ.ά.) να ξεκινούν τα φαρμακευτικά μανιτάρια, να επιτυγχάνουν 100% αναστροφή των συμπτωμάτων τους, και στην πορεία να τα διακόπτουν.
Κάτι που είναι τόσο αποτελεσματικό στο να αναστρέψει με φυσικό τρόπο μία νόσο, γιατί να το διακόψουμε ; Γιατί να στερήσουμε από τον οργανισμό μας κάτι τόσο ευεργετικό;

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Τα φαρμακευτικά μανιτάρια είναι το ίδιο με τα μαγικά μανιτάρια;
Όχι, τα φαρμακευτικά μανιτάρια διαφέρουν και σε καμμία περίπτωση δεν είναι το ίδιο με τα μαγικά μανιτάρια.

Τα μαγικά μανιτάρια είναι ένα είδος μανιταριού που περιέχει τις χημικές ουσίες ψιλοκυβίνη ή ψιλοκίνη, οι οποίες είναι σε θέση να οδηγήσουν σε παραισθήσεις (18). Παρόλο που εξετάζεται η χρήση της ψιλοκυβίνης ως πιθανή κλινική θεραπεία για διαταραχές χρήσης ουσιών και άλλες ψυχικές ασθένειες (19), η χρήση της χρειάζεται να γίνεται αυστηρά υπό ιατρική καθοδήγηση διότι η ανοχή στα μαγικά μανιτάρια αποκτάται μετά από μόλις 3 ή 4 μέρες καθημερινής χρήσης. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να χορηγείται ολοένα και μεγαλύτερη δοσολογία για να προκύψουν τα ίδια αποτελέσματα που υπήρχαν μετά από την 1η φορά λήψης. Tα μαγικά μανιτάρια είναι σε θέση να οδηγήσουν σε εξάρτηση (18), ενώ, σε αρκετά μεγάλες δόσεις, έχουν αποτελέσματα παρόμοια με ψυχεδελικό φάρμακο (20).

Στον αντίποδα, τα φαρμακευτικά μανιτάρια :
 - δεν προκαλούν παραισθήσεις,
 - δεν προκαλούν εξάρτηση, και
 - δεν χρειάζεται να χορηγούμε ολοένα και μεγαλύτερη δοσολογία για να προκύψουν τα ίδια αποτελέσματα.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Πότε μπορεί ένα παιδί να λάβει φαρμακευτικά μανιτάρια;
Η κατάλληλη ηλικία έναρξης διαφέρει ανάλογα το είδος του φαρμακευτικού μανιταριού.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης επιτρέπονται τα φαρμακευτικά μανιτάρια;
Κάποια είδη, ναι, επιτρέπονται. Κάποια άλλα, όμως, είναι καλύτερο να αποφεύγονται όχι επειδή έχει αποδειχθεί ότι είναι επικίνδυνα αλλά, όπως αναφέρει η διατροφολόγος Amber Charles Alexis, "απαιτείται περισσότερη επιστημονική έρευνα για την ασφάλεια τους κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης" (27).
Η βασική ανησυχία κατά την εγκυμοσύνη οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει ολοκληρωμένη επιστημονική έρευνα, και ενδέχεται να υπάρχουν πιθανοί άγνωστοι κίνδυνοι.

Ενδιαφέρον ανάγνωσμα αποτελεί και το άρθρο της Dr. Anna Sitkoff με τίτλο "Φαρμακευτικά μανιτάρια πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη - Ασφάλεια και τι λειτουργεί" (28).

Στον αντίποδα, ένα αμερικάνικο Κέντρο Γέννησης αναφέρει για τα φαρμακευτικά μανιτάρια ότι είναι "ιδιαίτερα ευεργετικά κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης" (29).

Σε κάθε περίπτωση, εάν είστε έγκυος και επιθυμείτε να λάβετε κάποιο συγκεκριμένο φαρμακευτικό μανιτάρι, καλύτερα να το δούμε στοχευμένα και εξατομικευμένα, ερευνώντας αντίστοιχα την σχετική επιστημονική βιβλιογραφία.
Θα έλεγα να μην προβούμε σε γενικευμένους ισχυρισμούς όλα τα φαρμακευτικά μανιτάρια και το κάθε φαρμακευτικό μανιτάρι να εξετάζεται μεμονωμένα.

ΥΓ. Μελέτη έδειξε ότι τα λευκά μανιτάρια έδρασαν ευεργετικά σε εγκυμονούσες γυναίκες (θα απέφευγα της Πολωνίας, εκτός εάν είναι βιολογικά)

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Κατά την διάρκεια της γαλουχίας, επιτρέπονται τα φαρμακευτικά μανιτάρια;
Η απάντηση διαφέρει ανάλογα το είδος του φαρμακευτικού μανιταριού.
Κάποια επιτρέπονται, ενώ κάποια άλλα όχι.

Επιστροφή στην αρχή

 

 - Ποιο είναι το μυστικό για μεγιστοποίηση των ευεργετικών επιδράσεων από τα φαρμακευτικά μανιτάρια;
Το μυστικό είναι ο σχεδιασμός ενός εξατομικευμένου προγράμματος (δοσολογία, οδηγίες κ.ά.)

Χωρίς εξατομίκευση, δεν θα επιτύχετε βελτιστοποιημένα οφέλη για 3 λόγους:
1. οι οδηγίες που αναγράφονται στο εκάστοτε σκεύασμα είναι  γ ε ν ι κ έ ς  και ως εκ τούτου  δ ε ν  προσφέρουν τα μέγιστα οφέλη. Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές ανάγκες. Είναι αδύνατον να καλυφθούν από ορισμένες τυπικές οδηγίες.

2. το ότι μελετώ την επιστημονική βιβλιογραφία για τα φαρμακευτικά μανιτάρια από το 2012, αυτό σε καμμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι γνωρίζω με ποιον τρόπο επιτυγχάνεται η βέλτιστη παραγωγή τους.
Ισχύει, όμως, και το αντίστροφο: το ότι οι εταιρείες γνωρίζουν την βέλτιστη παραγωγή των φαρμακευτικών μανιταριών, αυτό σε καμμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι γνωρίζουν εξίσου καλά και την επιστημονική βιβλιογραφία τους για (αντ)ενδείξεις, δοσολογία, οδηγίες, βιοδιαθεσιμότητα, δυνητικές αλληλεπιδράσεις με φάρμακα και άλλα σημεία που είναι καθοριστικά για την βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων.

3. Το ίδιο ισχύει και για τα φαρμακεία ή τα βιολογικά καταστήματα:
διαθέτουν εκατοντάδες κωδικούς στα ράφια τους, το οποίο σημαίνει ότι είναι αναμενόμενο να μην έχουν πλήρη ενημέρωση - πόσο μάλλον εξειδίκευση - για όλες τις τελευταίες εξελίξεις στα φαρμακευτικά μανιτάρια.

Για αυτούς τους 3 λόγους, προτείνω ότι η εξατομίκευση είναι καθοριστική, και παρέχεται έναντι χαμηλής αμοιβής.

Κλείσε συνεδρία